نقش رستم

در قلب استان فارس، در میان کوه‌ها، گنجینه‌ای بی‌نظیر به نام نقش رستم قرار دارد که یکی از مهم‌ترین جاهای دیدنی شیراز شناخته می‌شود. صخره‌های این مجموعه همچون بوم نقاشی حکایتی از شکوه و جلال هخامنشیان و ساسانیان را روایت می‌کنند و تمدن ایران را رقم می‌زند. پیشنهاد می‌کنیم در ادامه مقاله همراه ما باشید تا شما را بیشتر با این جاذبه باشکوه آشنا کنیم.

تاریخچه نقش رستم

در 10 کیلومتری شمال تخت جمشید، در قلب شهر باستانی مرودشت، گنجینه‌ای بی‌نظیر از تاریخ ایران نهفته است. نقش رستم نام این مجموعه شکوهمند است که یادگاری از سه سلسله بزرگ پادشاهی در ایران را اعم از ایلامی، هخامنشی و ساسانی به نمایش می‌گذارد. با توجه به ارزش و اهمیت تاریخی بی‌نظیر نقش رستم، این مجموعه در تاریخ 24 شهریور 1310 با شماره 21 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است و به عنوان میراثی گرانبها برای نسل‌های آینده حفظ و نگهداری می‌شود.

این نقش و حجاری‌های شگفت‌انگیز کوهی سنگی است که اهالی آن را “حسین کوه” می‌نامند. کوهی که با نام‌های دیگری چون “کوه استخر” و “کوه نفِشت” نیز شناخته می‌شود. چهار آرامگاه باشکوه در دل این کوه تراشیده شده که آرامگاه داریوش دوم، اردشیر اول، داریوش اول و خشایارشا را در خود جای داده‌اند. ترتیب حجاری‌ها نیز با ترتیب زمانی پادشاهی‌ها مطابقت دارد که به شرح زیر است:

• داریوش کبیر
• خشایارشا
• اردشیر اول
• داریوش دوم

همچنین در پایین آرامگاه‌ها، نقوش حجاری شده‌ی باشکوهی از شاهان ساسانی حک شده است که صحنه‌های تاج‌گذاری، پیروزی‌ها و نبردهای حماسی آنان را به تصویر می‌کشد.

نقش رستم کجاست؟

نقش رستم در فاصله 10 کیلومتری شمال تخت جمشید و 60 کیلومتری شمال شیراز واقع شده است. اگر با خودروی شخصی سفر می‌کنید، می‌توانید از طریق جاده شیراز – مرودشت به این مکان دسترسی پیدا کنید. همچنین اتوبوس‌هایی از شیراز به مرودشت و از مرودشت به نقش رستم وجود دارند که می‌توانید از آن‌ها برای رساندن خود به این منطقه باستانی استفاده کنید. علاوه بر آن می‌توانید با استفاده از تورهای گردشگری از این جاذبه دیدن کنید. لوکیشن زیر در گوگل مپ نیز می‌تواند شما را در مسیریابی بهتر کمک کند.

لوکیشن در نشان

علت نامگذاری نقش رستم

طبق افسانه‌ها، نقش رستم شیراز میدان نبرد رستم و اسفندیار بوده است. جایی که رستم، با رشادت و دلاوری بی‌نظیر، بر اسفندیار پیروز می‌شود. از آن زمان به بعد، این منطقه به “نقش رستم” شهرت یافت، گویی یادگاری از نبردی حماسی که بر این خاک رخ داده است.

اما نقش رستم فقط به افسانه‌ها محدود نمی‌شود. این مجموعه، گنجینه‌ای از آثار باستانی دوره‌های هخامنشی و ساسانی را در خود جای داده است. نقش برجسته‌های باشکوه بر روی صخره‌ها، حکایتی از عظمت و شکوه پادشاهان این دو سلسله را روایت می‌کنند. تصاویری از شاهان، درباریان، سربازان و نمادهای مختلف که هر کدام دریچه‌ای به سوی تاریخ می‌گشایند.

در میان این نقش برجسته‌ها، اما تصویری وجود دارد که رازآلودتر از بقیه است. تصویری از یک پهلوان با هیبتی سترگ و کلاهی نوک تیز که هویتش در هاله‌ای از ابهام است. برخلاف دیگر نقش‌ها که لباس و ظاهر افراد، هویت قومی آن‌ها را مشخص می‌کند، این پهلوان ظاهری متفاوت دارد. برخی منابع این تصویر را به رستم، پهلوان نامدار شاهنامه نسبت می‌دهند. هرچند هیچ مدرک قطعی برای اثبات این مدعا وجود ندارد، اما این فرضیه، نام این منطقه را به طور کامل توجیه می‌کند.

بخش های مختلف نقش رستم شیراز

نقش رستم، مجموعه بی‌نظیری از آرامگاه‌ها، نقش برجسته‌ها و کتیبه‌های باستانی است که شامل چندین گوردخمه، نقش برجسته و کتیبه می‌شود و به شرح زیر است:

• آرامگاه داریوش بزرگ: اولین و قدیمی‌ترین آرامگاه هخامنشی در نقش رستم است که در ارتفاع 60 متری از سطح زمین قرار دارد. ورودی این آرامگاه به شکل صلیب بوده و در راس بالایی آن تصویری از آیین پادشاهی حک شده است.
• آرامگاه خشایارشا: این آرامگاه در فاصله 35 متری از آرامگاه داریوش بزرگ و روبروی کعبه زرتشت واقع شده است. نمای ورودی این آرامگاه شباهت زیادی به آرامگاه پدرش، داریوش بزرگ، دارد.
• آرامگاه اردشیر اول: این آرامگاه در فاصله 33 متری از آرامگاه خشایارشا و در منتهی الیه غربی نقش رستم قرار دارد. دهلیز ورودی این آرامگاه به شکل مثلث با ارتفاع دو متر و هشتاد سانتی‌متر طراحی شده است.
• آرامگاه داریوش دوم: این آرامگاه در فاصله 45 متری از آرامگاه اردشیر اول و در غرب نقش رستم واقع شده است. این آرامگاه از نظر حجاری‌ها و نقوش به کار رفته، شلوغ‌تر از سایر آرامگاه‌های نقش رستم است.
• نقش تاجگذاری اردشیر اول: این نقش برجسته در بالای آرامگاه اردشیر اول حجاری شده است و صحنه‌ای از تاجگذاری این پادشاه را به تصویر می‌کشد.
• نقش پیروزی بهرام دوم: این نقش برجسته در زیر آرامگاه اردشیر اول قرار دارد و صحنه‌ای از پیروزی بهرام دوم بر دشمنانش را نشان می‌دهد.
• نقش نبرد داریوش و گاو وحشی: این نقش برجسته در بالای آرامگاه داریوش بزرگ حجاری شده است و نبرد داریوش با یک گاو وحشی را به تصویر می‌کشد. این نقش برجسته از مشهورترین نقش برجسته‌های نقش رستم است.
• نقش شاپور اول: این نقش برجسته در سمت چپ آرامگاه داریوش بزرگ حجاری شده است و شاپور اول، پادشاه ساسانی، را در حال سوار بر اسب نشان می‌دهد.
• کتیبه داریوش بزرگ: این کتیبه در بالای آرامگاه داریوش بزرگ قرار دارد و به زبان پارسی باستان نوشته شده است. در این کتیبه، داریوش بزرگ به شرح افتخارات و دستاوردهای خود در زمان پادشاهی می‌پردازد.
• کتیبه خشایارشا: این کتیبه در بالای آرامگاه خشایارشا قرار دارد و به زبان پارسی باستان نوشته شده است. در این کتیبه، خشایارشا نیز به شرح افتخارات و دستاوردهای خود در زمان پادشاهی می‌پردازد.

مقصد بعدی کجاست؟

در اطراف نقش رستم جاذبه‌های تاریخی و طبیعی متعددی وجود دارد که می‌توانید از آن‌ها دیدن کنید. در ادامه لیستی از این جاذبه‌های خارق‌العاده را برایتان قرار داده‌ایم.

• آرامگاه کوروش
• آرامگاه خشایار شاه
• مجموعه تخت جمشید
• محوطه باستانی نقش رجب
• مسجد نصیرالملک
• آرامگاه شاهنشاه اردشیر اول
• خانه شاپوری

نکات تکمیلی

• شما می‌توانید بلیط ورودی نقش رستم را از گیشه بلیط فروشی این مکان خریداری کنید. هزینه بازدید از این جاذبه برای گردشگران ایرانی مبلغ 50 هزار تومان و برای گردشگران خارجی مبلغ 100 هزار تومان است.
• بازدید از نقش رستم همه روزه در نیمه نخست سال از ساعت 8 صبح تا 18:30 عصر و در نیمه دوم سال از ساعت 7 صبح تا 17:30 عصر امکان‌پذیر است.
• اوایل بهار (عید نوروز) و فصل پاییز مناسب‌ترین زمان برای سفر به این منطقه‌ی تاریخی و باستانی هستند.
• در محوطه نقش رستم رستوران یا فروشگاه وجود ندارد. بنابراین، قبل از رفتن، آب و غذای کافی به همراه داشته باشید.
• نقش رستم، میراثی ارزشمند برای نسل‌های آینده است. از ریختن زباله و هرگونه اقدامی که به این مجموعه تاریخی آسیب برساند، خودداری کنید.
• در نظر داشته باشید که بازدید از نقش رستم برای افراد کم توان جسمی و حرکتی ممکن است دشوار باشد. مسیرهای دسترسی به برخی از قسمت‌های این مجموعه تاریخی پله‌ای است.
• قابل توجه است که ورود حیوانات خانگی به محوطه نقش رستم ممنوع است.
• پیشنهاد می‌کنیم گرفتن عکس یادگاری و عکاسی از این میراث کشورمان را فراموش نکنید.

سخن آخر

بازدید از نقش رستم، سفری به اعماق تاریخ ایران باستان است. آرامگاه‌ها، نقش برجسته‌ها و کتیبه‌های نقش رستم، از نظر معماری و حجاری، شاهکاری بی‌نظیر هستند و سالانه گردشگران زیادی را از سراسر جهان به سوی خود جذب می‌کنند. اگر تاکنون این محوطه باستانی را از نزدیک ندیده‌اید، پیشنهاد می‌کنیم بازدید از آن را در اولویت خود قرار دهید. از اینکه تا پایان این مقاله از گردشی تاپ همراه ما بودید، سپاسگزاریم.

سوالات متداول