باغ فین

باغ فین یکی از زیباترین جاهای دیدنی کاشان شمرده می‌شود. در طول تاریخ وقایع زیادی در این باغ اتفاق افتاده‌است که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به مرگ امیرکبیر در حمام فین اشاره نمود. شهر کاشان از شهرهای تاریخی ایران محسوب می‌شود که بازدید از آن برای دوستداران تاریخ می‌تواند بسیار جذاب باشد. در این مقاله قصد داریم که شما را با این باغ باشکوه آشنا کنیم.

آشنایی با باغ فین

باغ فین در محله‌ای قدیمی به نام فین قرار دارد. در زمان گذشته منطقه فین به دلیل چشمه و باغ‌های باصفایی که در آن وجود داشت، همواره مورد پسند پادشاهان و حاکمان بوده‌است. مساحت این باغ به 33 هزار و 799 متر مربع می‌رسد و به دلیل دارا بودن دیوار، برج‌های استوانه‌ای و بارو ها در دور تا دور باغ به آن عنوان باغ شاه را داده‌اند.

نامگذاری این باغ دلایل مختلفی دارد که از جمله آن می‌توان به اینکه فین در فارسی پین و به معنای پایان است، زیرا این منطقه در پایان شهر کاشان واقع شده‌است. همچنین فین از کلمه فینه می‌آید و در گذشته مردم این منطقه کلاهی به نام فینه بر سر می‌گذاشتند، اما مهم‌ترین دلیل نامگذاری می‌توان به منطقه فین کاشان که باغ در آن واقع شده‌است، اشاره کرد. این باغ هر سال میزبان گردشگران زیادی از سراسر دنیا بوده و یکی از معروف‌ترین باغ‌های ایران شمرده می‌شود.

تاریخچه باغ فین

زمان دقیق ساخت باغ فین مشخص نیست. برخی از تاریخ‌دانان زمان ساخت باغ فین را در دوران آل‌بویه می‌دانند و برخی قدمت آن را به دوران ایلخانی نسبت می‌دهند. ولی اولین اشاره‌ای که به نام این باغ در منابع و کتب تاریخی شد، به دوران یعقوب لیث صفاری برمی‌گردد.

در دوران صفویه در اواخر حکومت شاه طهماسب در سال 951 شمسی، زلزله‌ای شدید باعث آسیب فراوان به این باغ می‌شود که بقایای آن را امروزه در چندصد متری باغ فین می‌بینید. باغی که امروزه مشاهده می‌کنیم، در دوران شاه عباس اول ساخته شد. برج‌های گرد و مرتفعی در این باغ قرار داده‌شد و زمین چوگانی در بین فاصله باغ جدید و قدیم احداث شد. شاه عباس به برای جلوگیری از سیل، دستور ساخت سدی در یک کیلومتری جنوب باغ را داد که هنوز هم این سد وجود دارد.

در زمان شاه عباس دوم و شاه صفی تغییراتی بر روی باغ انجام گردید و بناهایی به آن اضافه شد. در طبقه فوقانی بنای شترگلوی صفوی با چوب و آهن ساخته شد تا پادشاه بتواند مناظر اطراف را به تماشا کند. سردر ورودی باغ فین کاشان، کوشک صفوی و حمام‌های باغ و سنگ‌فرش‌های باغ با طرح شمسه همگی در دوران صفوی ساخته شد. همچنین شاه سلیمان صفوی دستور ساخت صفه‌ای در اطراف چشمه فین را داد که به چشمه سلیمانیه معروف شد.

در اوایل دوران زندیه، توجه زیادی به باغ نشد تا اینکه در زمان حکومت کریم‌خان زند، به دستور ایشان، باغ مورد مرمت و بازسازی قرار گرفت و همچنین بنای جدیدی به نام «خلوت کریمخانی» به باغ اضافه شد. پس از به روی کار آمدن قاجاریه، در دوران فتحعلی شاه مرمت و بازسازی‌هایی بر روی باغ انجام شد و باغ فین بیشتر ظاهری شاهانه به خود گرفت. همچنین در این دوران نقاشی‌هایی از دربار رسمی فتحعلی شاه و شکار به بنای شترگلوی که در دوران صفوی ساخته شده‌بود، اضافه گردید.

در دوران محمدشاه قاجار، عمارت شاه‌نشین، حوض جوشان، عمارت بادگیر و بازسازی حمام‌های باغ و اضافه کردن کاشی‌های فیروزه‌ای و هفت‌رنگ به حمام‌ها، ساخته شد. در دوران پهلوی، نام باغ فین در سال 1314 به فهرست آثار ملی ایران اضافه شد. در همین دوران عملیات مرمت و بازسازی باغ نیز اجرا شد. پس از پیروزی انقلاب در سال 1387 مرمت‌هایی نظیر نصب دوربین مداربسته، بازسازی عمارت سردر و ساماندهی کف باغ وجوی‌های آب انجام شد.

در سال 1389 پرونده ثبت جهانی باغ فین در یونسکو تشکیل شد که به دنبال آن یونسکو درخواست تغییراتی در پیاده‌رو ها و سنگ‌فرش‌های باغ را داشت که پس از انجام این کارها، بالاخره در سال 1390 باغ فین به ثبت یونسکو رسید.

باغ فین کجاست؟

باغ فین کاشان در خیابان امیرکبیر این شهر واقع شده‌است. این باغ باشکوه در یکی از خیابان‌های اصلی شهر قرار گرفته‌است و از همین‌رو مسیر را برای مسافران راحت می‌کند. برای دسترسی به این باغ می‌توانید از وسیله نقلیه عمومی، تاکسی و اتوبوس استفاده کنید و خود را به خیابان امیرکبیر برسانید. اگر قصد دارید با ماشین شخصی به بازدید از باغ بروید، می‌توانید از نقشه‌ای در پایین برایتان قرار داده‌ایم استفاده کنید.

لوکیشن در نشان

لوکیشن در بلد

معماری باغ فین کاشان

در باغ فین دو عنصر آب و درخت را در جای‌جای باغ می‌بینیم که تضاد جذابی با این منطقه بیابانی به وجود آورده‌است. هنگامی که وارد باغ می‌شوید، حفظ تقارن از مهم‌ترین ارکان در طراحی این باغ بی‌نظیر بود که به تدریج با ساختن بناهای متعدد این تقارن کمرنگ شد و بیشتر در دوران صفویه به چشم می‌خورد.

در باغ فین آب نقشی اساسی دارد که در شکل‌های مختلف باغ مانند حوض‌خانه صفوی، جوی‌های روان محوطه، حوض جوشان، شترگلوی فتحعلی شاه و به صورت راکد در روبروی کوشک به کار رفته است. کاشی‌های فیروزه‌ای رنگی که در حوض‌ها و جوی‌های آب به کار رفته است با درختان و طبیعت کویری منطقه در تضاد است که همین دلیلی بر جذابیت باغ فین است.

درختان در این باغ نقش مهمی را در زیبایی باغ ایفا می‌کند. باغ فین کاشان دارای 11 درخت چنار و 579 درخت سرو است. قدمت این درخت‌ها به قرن‌ها پیش باز می‌گردد. جالب است بدانید قدیمی‌ترین درخت در این باغ، درختی با نام سرو بید و مجنون عمری 500 ساله دارد که در کنار کوشک قاجار جا خوش کرده‌است. بد نیست بدانید علاوه بر سرو و چنار، درخت به، توت و انجیر در این باغ کاشته شده‌است.

بخش های مختلف باغ فین

باغ فین دارای بخش‌های مختلفی است که هر کدام در دوره‌های مختلف ساخته شده‌اند. پیشنهاد می‌کنیم بازدید از هیچ‌کدام را از دست ندهید و همه بناهای ساخته شده در این باغ را با دقت و جزئیات تماشا کنید و لذت ببرید. در ادامه همراه ما باشید تا بخش‌های مختلف باغ فین را برایتان معرفی کنیم.

موزه ملی کاشان

موزه ملی کاشان را می‌توانید در ضلع غربی باغ فین پیدا کنید. این موزه در سال 1346 با مساحت 300 متر مربع بر روی خرابه‌های بنای خلوت نظام‌الدوله ساخته شد که شامل یک طبقه است. این موزه از سه بخش صنایع دستی، مردم شناسی و باستان شناسی تشکیل شده که و در آن آثار با ارزشی از جمله ظروف سفالی پیش از اسلام و پس از آن، کتاب‌های تاریخی، اشیای سرامیکی و غیره نگه‌داری می‌شود. آثار موزه از حفاری‌هایی که در تپه سیلک، شوش، اسماعیل آباد و لرستان پیدا شده و به موزه تحویل داده ‌شده‌است.

چشمه سلیمانیه باغ فین

چشمه سلیمانیه یا چشمه فین، مهم‌ترین منبع آب در باغ فین است. جالب است بدانید این چشمه از صخره‌ای در غرب کاشان به نام دندانه می‌جوشد و به سوی باغ روانه می‌شود و قدمت این چشمه به 7 هزار سال می‌رسد. آب این چشمه با دمای 25 درجه سانتی‌گراد همیشه زلال و صاف است، اما باید بدانید قابل خوردن نیست. برخی از مردم معتقدند این چشمه معجزه حضرت سلیمان است، از این‌رو به آن چشمه سلیمانیه نیز گفته می‌شود.

حمام صفوی

حمام کوچک باغ فین که به حمام صفوی معروف است، در سال 882 شمسی ساخته شد و از جمله حمام‌های سلطنتی شمرده می‌شود. یکی از دلایل شهرت این حمام به قتل رسیدن صدراعظم ایران، امیرکبیر در سال 1230 شمسی بود که از این‌رو به آن حمام امیرکبیر نیز گفته می‌شود. از بخش‌های جذاب این حمام می‌توان به هشت کاشی در خزانه آن اشاره کرد که قدمتی 500 ساله دارد.

حمام سلطنتی باغ فین کاشان

حمام سلطنتی باغ فین به دستور فتحعلی شاه قاجار در سال 1189 شمسی ساخته شد. این حمام از بخش‌های مختلفی نظیر رختکن، صحن اصلی، سربینه و دالانی فرعی برای رساندن وسایل به درون حمام تشکیل شده‌است. در صحن اصلی شاهد شاه‌نشین، خزینه، سه حوض‌ با آب‌های گرم، سرد و نیمه گرم و همچنین اتاق حجامت هستیم. حمام کوچک‌تری در همین حمام برای خدمه ساخته شده‌بود که در روزهای هفته مردم عادی نیز می‌توانستند از آن استفاده کنند.

حیاط خلوت کریم‌ خانی

در جنوب غربی باغ فین، حیاط خلوت کریم‌خانی به دستور کریم خان زند ساخته شد. این مکان از اتاق‌های ساده و یک حیاط کوچک و اتاق‌های پنج دری تشکیل شده‌است. در دو طرف حیاط اتاق‌هایی تو در تو را می‌توانیم ببینم.

حوض خروشان باغ فین

یکی از بخش‌های جذاب و حیرت‌آور این باغ، حوض جوشان آن است که کف آن کاشی‌کاری شده‌بود که متاسفانه توسط غارتگران شورشی کنده و به باغ خصوص برده شده‌است. این حوض 160 حفره دارد که هر کدام نماد گل‌های قالی است. کارکرد آن به این شکل است که وقتی آب از اولین حفره بیرون می‌زند، دومین حفره به عنوان مکش عمل می‌کند.

کوشک قاجار

کوشک قاجار در سال 1189 شمسی به دستور فتحعلی شاه قاجار ساخته شد و نام‌های دیگر آن «شترگلوی فتحعلی شاه» و «صوفه فتحعلی شاهی» است. این کوشک شامل چهار طاقی با حوض‌خانه، صفحه چهار ایوانی پوشیده ، حوض جوشان و شاه نشین دارد که در ضلع جنوبی و شمالی این کوشک دو حیاط خلوت واقع شده‌است. در سقف این بنا نقاشی‌هایی از «صنیع الملک غفاری» دیده می‌شود که بخش زیادی از آن نابود شده و استاد مطیعی‌فر دست به بازسازی این نقاشی‌ها زد.

سایر بخش های باغ فین

در دوران صفویه چهار برج دور باغ فین ساخته شد که در طول زمان دچار تخریب شد. در دوران قاجار نیز سه برج دیگر اضافه شد و این مکان را به یک قلعه شاهانه تبدیل شد. معماری و طراحی این بنا شما را یاد ارگ کریم خان شیراز که به دستور کریم‌خان زند ساخته شده بود، می‌اندازد. اصطبلی در نزدیکی موزه ملی کاشان ساخته شد که با توجه به مستندات، قدمت آن به دوران فتحعلی‌شاه بازمی‌گردد.

جاذبه های اطراف باغ فین

اگر می‌خواهید بیشتر با شهر کاشان و جاذبه‌های گردشگری تاریخی آن آشنا شوید، پیشنهاد ما به شما جاذبه‌های زیر است:

• خانه عباسیان (در فاصله 8.5 کیلومتری)
• خانه تاریخی احسان (فاصله با باغ فین کاشان: 8.8 کیلومتر)
• موزه عروسک و اسباب بازی کاشان (در فاصله 11.4 کیلومتری)
• خانه تاریخی طباطبایی‌ها (با فاصله 8.8 کیلومتر)
• قلعه جلالی (با فاصله 8.4 کیلومتر)
• تپه سیلک (در فاصله 4.6 کیلومتری)
• مسجد و مدرسه آقا بزرگ کاشان (فاصله: 8.9 کیلومتر)

نکات بازدید از باغ فین

• هزینه بازدید از باغ فین کاشان برای گردشگران ایرانی 2500 تومان و گردشگران خارجی 25 هزار تومان است.
• شما همه روزه به جز تعطیلات رسمی می‌توانید در شش ماه نخست سال از ساعت 09:00 صبح الی 18:30 عصر و در شش ماه دوم سال از ساعت 09:00 تا 16:00 به بازدید از باغ بپردازید.
• بازدید از باغ فین در هر فصلی زیبایی خاص خود را دارد، اما بهترین زمان بازدید از باغ در فصل بهار و تابستان است.
• عکاسی در این باغ زیبا را اصلا از دست ندهید.
• این باغ تاریخی یادگاری از پیشینیان ما است که به خوبی معماری اصیل ایرانی و فرهنگ ایرانی را نشان می‌دهد، پس در حفظ آن کوشا باشیم.

سخن آخر

باغ فین کاشان یکی از زیباترین و متفاوت‌ترین باغ های ایرانی است که وقایع و تاریخ زیادی را دل خود جای داده‌است. در این مقاله از گردشی تاپ سعی کردیم که درباره تاریخچه، معماری و بخش‌های مختلف باغ فین کاشان به شما توضیح دهیم و نزدیک‌ترین جاذبه‌ها به این مکان را به شما معرفی کنیم. از اینکه بار دیگر ما را مهمان نگاه گرم خود کردید و تا انتهای مقاله همراه ما بودید، بی‌نهایت سپاسگزاریم.

سوالات متداول