باغ نارنجستان قوام

یکی از زیباترین و معروف‌ترین جاهای دیدنی شیراز که خود به تنهایی می‌تواند دلیل سفرتان به این شهر باشد، باغ نارنجستان قوام است. این باغ زیبا که متعلق به یکی از خانواده‌های بانفوذ و سرشناس شیراز است، در دوره قاجار ساخته شده و از گذشته تا به امروز سالانه هزاران گردشگر را از داخل و خارج از کشور به سوی خود می‌کشاند. اگر تاکنون از این مکان دیدنی بازدید نکرده‌اید، در ادامه مقاله همراه ما باشید تا شما را بیشتر با این باغ بی‌نظیر آشنا کنیم.

تاریخچه باغ نارنجستان قوام

ساخت باغ نارنجستان قوام به دوران قاجار در سال 1267 شمسی بر می‌گردد. این باغ و عمارت باشکوه به دستور علی محمدخان قوام یکی از خاندان قوام ساخته شد. این خاندان از خانواده‌های مهم و سرشناس شیرازی بودند که سال‌های زیادی در فارس حکومت می‌کردند. در طول ساخت این خانه علی محمد خان از دنیا رفت و پسرش محمدرضا خان ساخت آن را به پایان رساند. این باغ از دو قسمت اندرونی و بیرونی تشکیل می‌شود که از قسمت‌ها به وسیله تونل به هم متصل می‌شوند.

بخش اندرونی باغ نارنجستان، خانه زینت الملک بود که برای سکونت خانواده قوام بنا شده‌بود. بخش بیرونی که همان نارنجستان است، جهت امور تجاری، سیاسی، استراحت و برگزاری مراسمات و جشن‌ها استفاده می‌شد. این باغ زیبا در دوران پهلوی به ابراهیم خان قوام الملک رسیده و ایشان تغییراتی در بنا و باغ ایجاد کردند. تا پیش از آن این باغ به خانه قوام الملک معروف بود، اما در زمان ابراهیم خان به دلیل وجود تعداد زیادی درخت‌های نارنج به باغ نارنجستان قوام تغییر نام داد.

در نهایت ابراهیم خان در سال 1345 باغ نارنجستان قوام و عمارت تاریخی آن را برای فعالیت‌های فرهنگی هنری به دانشگاه شیراز اهدا کرد و در سال 1348 در اختیار یک موسسه آسیایی ایران شناس به نام آرتور آبراهام تاپ قرار گرفت که با کمک فرح پهلوی مرمت و بازسازی‌هایی در آن صورت گرفت. متاسفانه این باغ در دوران جنگ تحمیلی آسیب‌هایی دید که اداره میراث فرهنگی به تعمیر و مرمت باغ پرداخت و در آخر این باغ برای بازدید عموم مردم آزاد شد. باغ تاریخی نارنجستان قوام و عمارت جذابش در تاریخ اردیبهشت ماه سال 1353 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.

باغ نارنجستان قوام کجاست؟

باغ نارنجستان قوام شیراز در خیابان لطفعلی خان زند، نرسیده به خیابان زینبیه واقع شده‌است. دسترسی به این باغ زیبا از طریق وسایل حمل و نقل عمومی نظیر مترو، اتوبوس و تاکسی بسیار راحت است. اگر از مترو استفاده می‌کنید، باید در ایستگاه ولی‌عصر پیاده شده و با کمی پیاده‌روی به باغ می‌رسید. چنانچه اتوبوس را انتخاب می‌کنید، نزدیک‌ترین ایستگاه اتوبوس به نارنجستان، ایستگاه ولی‌عصر است که حدود ده دقیقه پیاده‌روی تا باغ دارد. اگر دلتان بخواهد از خودروی شخصی خودتان استفاده کنید، بهتر است از لوکیشن زیر در گوگل مپ استفاده کنید تا کوتاه‌ترین و نزدیک‌ترین مسیر را به شما نشان دهد.

لوکیشن در بلد

معماری باغ نارنجستان قوام

مساحت کلی باغ نارنجستان قوام به 3500 متر مربع می‌رسد و عمارت‌های آن در ضلع‌های شمالی، شرقی و جنوبی قرار دارد. سبک معماری این باغ زیبا و عمارت آن سبک ایرانی بوده که عناصری از معماری دوران قاجار و زندیه در آن به کار رفته است. باغ نارنجستان رو به جنوب بوده و درب ورودی اصلی آن به یک هشتی باز می‌شود. همچنین سردر باغ دارای تزئینات بسیار خاصی از آجرکاری و مقرنس‌کاری است. در هنگام ورود تقارن درختان نخل و نارنج و گذرگاه بازدیدکنندگان توجه شما را به خودش جلب می‌کند که این گذرگاه شما را به عمارت اصلی باغ می‌برد.

عمارت اصلی باغ دارای تزئینات بسیار چشم‌گیری از کاشی‌کاری، کنده‌کاری، آینه‌کاری، معرق‌کاری، نقاشی‌های سنتی، منبت‌کاری و گچ‌بری است و از بخش‌های مختلفی تشکیل شده که هر کدام از آن‌ها به تنهایی یک جاذبه گردشگری است. این عمارت با زیربنای 940 متری در مرکز باغ قرار دارد و در مقابل آن یک حوض بزرگ و زیبا به همراه فواره‌ ساخته شده‌است که جلوه‌ای خاص به این مکان بخشیده است. به طور کلی می‌توان گفت در ساخت این باغ و عمارت‌های آن از اصل تقارن استفاده شده و این تقارن را در همه قسمت‌های باغ می‌توانیم ببینیم.

بخش های مختلف باغ نارنجستان قوام

باغ نارنجستان قوام از بخش‌های مختلفی تشکیل شده‌است که در ادامه به طور کامل و جامع برایتان خواهیم گفت.  این باغ در ابتدا ساخت از بخش‌های بسیار زیادی نظیر حمام، زنجیرخانه، اصطبل اسب، مکتب خانه، باغ نارنج و عمارت اندرونی و بیرونی تشکیل می‌شد که به مرور زمان و تخریب‌هایی که صورت گرفت، اصطبل و زنجیرخانه به طور کامل از بین رفتند، اما هنوز هم بخش‌هایی دارد که هوش از سرتان می‌برد و معماری جذاب آن هرکسی را محو خودش می‌کند.

ورودی باغ نارنجستان قوام

شگفتی‌های این باغ از همان لحظه ورود شروع می‌شود. درب چوبی منبت‌کاری شده از جنس ساج و در کنار آن دو ازاره سنگی حجاری شده که بر روی آن دو سرباز قاجاری تفنگ به دست حک شده‌اند، توجه شما را به خودش جلب می‌کند و شما را به محیط داخل خانه می‌برد. در قسمت بالای ورودی کتیبه‌ای از جنس مرمر صورتی‌رنگ تاریخ ساخت باغ به همراه آیاتی از قرآن را به نمایش گذاشته است و در اطراف کتیبه اشعاری از «آسوده» یکی از شاعران شیرازی را می‌بینید. حال جلوتر رفته و وارد قسمت هشتی باغ نارنجستان قوام می‌شویم.

فضای سرپوشیده و هشتی‌شکل با تزئیناتی از گچ‌بری، آجرکاری، مقرنس‌کاری و کاشی‌کاری در سقف آن، حریم خصوصی خانه را از محیط بیرون حفظ می‌کند. به جرات می‌توان گفت در تمامی خانه‌های تاریخی کشور از هشتی استفاده شده‌است. کاشی‌های زرد و آبی به کار رفته در سقف آن آسمان و خورشید را در ذهن تداعی می‌کند. در همین فضا بازارچه‌ای کوچک از صنایع دستی و سوغات شیراز قرار دارد که می‌توانید یادگاری کوچکی برای عزیزانتان بخرید. پس از گذر از هشتی وارد حیاط باغ خواهید شد.

حیاط باغ زیبای نارنجستان قوام

حیاط باغ نارنجستان قوام بسیار سرسبز و پر از گل‌های رنگی و خوش‌بو است. این حیاط در فضایی میان عمارت شمالی و جنوبی قرار دارد و درختان سر به فلک کشیده نارنج و نخل شما را به عمارت اصلی باغ می‌برد. حوضی بسیار زیبا با اشکال هندسی خاص و مستطیل شده از جنس سنگ به همراه آب‌نما و فواره‌ها در کنار گل‌کاری‌های بی‌نظیر جلوه بسیار خاص و زیبایی به حیاط بخشیده است. پس از تماشای حیاط و لذت بردن از این فضای سرسبز و دل‌انگیز به کمک گذرگاه کنار حوض به سوی عمارت اصلی باغ خواهیم رفت.

عمارت اصلی باغ نارنجستان قوام

عمارت اصلی باغ نارنجستان قوام نمایش چشم‌نواز هنر و معماری جذاب ایرانی است. این عمارت با ایوانی بزرگ به همراه دو ستون سنگی از جنس مرمر آغاز شده و دارای دو طبقه و یک زیرزمین و 20 اتاق با زیربنای 940 متر است. جالب است بدانید به طرز شگفت‌انگیزی تمامی این اتاق‌ها به یکدیگر راه دارند. بالای این عمارت دارای هلال‌هایی است که در آن زمان این شیوه رایج بوده است. بر روی این سه هلال نقاشی و طرح‌های چشم‌نوازی از کاشی‌کاری قرار دارد.

ایوان این عمارت که از سنگ یکپارچه ساخته شده، دارای زیباترین تزئینات بوده و سرستون‌های آن به مقرنس‌کاری‌های بسیار نفیس و دلنشین مزین شده‌اند. سقف ایوان شامل نقاشی‌هایی از گل و بوته، شکارگاه، رستم، حیوانات و غیره است و در قسمت پایین ایوان نیز حجاری‌های سنگی از سربازان هخامنشی و شیر به چشم می‌خورد. حال به سراغ مهم‌ترین بخش عمارت اصلی باغ نارنجستان قوام، یعنی قسمت شاه‌نشین می‌رویم. اتاق شاه‌نشین یا تالار آیینه در طبقه دوم قرار دارد و به شکل شگفت‌انگیزی با آینه‌کاری، گچ‌بری و نقاشی‌های بی‌نظیر تزئین شده‌است.

علاوه بر قسمت شاه‌نشین، این عمارت شامل آشپزخانه، دیوان‌خانه، مکتب‌خانه، حمام و غیره است. در قسمت شرقی این عمارت، آشپزخانه و محل استراحت خدمه قرار دارد و شامل یک حیاط کوچک به همراه حوض کوچک سنگی می‌شود. دیوان خانه که در بخش جنوبی واقع شده، شامل 6 اتاق بوده و در گذشته به عنوان دفتر کار و دیوان‌خانه استفاده می‌شده و شامل منبت‌کاری‌، کاشی‌کاری، پنجره‌های سنگی و گچ‌بری است. همچنین حمام و مکتب خانه در قسمت شرقی عمارت قرار دارد.

موزه نارنجستان

زیرزمین عمارت اصلی باغ نارنجستان قوام در گذشته اسلحه‌خانه و انبار مواد غذایی بوده است. امروزه اما با تلاش‌های دانشگاه شیراز موزه‌ای در این قسمت تاسیس شده که آثار تاریخی و ارزشمندی نظیر انواع ظروف سفالی، سکه‌های قدیمی، کاشی‌ها، تابلو، عکس‌هایی از خاندان قوام، مجموعه کتاب‌های اهدایی پروفسور پوپ و غیره نگه‌داری می‌شود. این اشیای ارزشمند توسط موسسه آسیایی دانشگاه شیراز، پروفسور آرتور پوپ از نقاط مختلف ایرانی کشف و در اینجا به نمایش گذاشته شده‌است و علاقه‌مندان می‌توانند از آن بازدید کنند.

عمارت‌های ضلع جنوبی باغ نارنجستان قوام

در قسمت جنوبی باغ نارنجستان قوام دو ساختمان با ایوان‌های سراسری ساخته شده‌ که شامل ایوان‌هایی با 4 ستون و 2 نیم ستون چوبی زیبای منبت‌کاری شده است. کف این ایوان به کمک کاشی‌های سفید و آبی پوشانده شده و دیوارهای آن با گچ‌کاری‌های بسیار ظریف و زیبا تزیین شده‌است. این عمارت شامل 6 اتاق بوده و در گذشته به عنوان دیوان‌خانه حکومت استفاده می‌شده. جالب است بدانید بین این دو ساختمان جنوبی دیوار بزرگی قرار دارد که به کاشی‌های هفت رنگ پوشیده شده و دارای طرح و نقش‌های زیبایی نظیر سه خدمتکار زندی با لباس بلند است.

جاهای دیدنی اطراف باغ نارنجستان قوام

خوشبختانه این باغ زیبا در منطقه‌ای از شیراز قرار گرفته که اطراف آن توسط جاذبه‌های زیادی احاطه شده‌است. در قسمت زیر لیستی از بهترین جاذبه‌های دیدنی که در نزدیکی باغ نارنجستان قوام قرار گرفته‌اند را برای شما آماده کرده‌ایم تا برای بازدید از آن‌ها نیز برنامه ریزی کنید و سفر بسیار خاطره‎‌انگیزی را برای خود و خانواده‌تان رقم بزنید.

• خانه زینت الملک (فاصله تا باغ نارنجستان قوام: 29 متر)
• مسجد نصیرالملک (فاصله: 500 متر)
• آرامگاه حافظ (با فاصله 4.4 کیلومتر)
• باغ جهان نما (در فاصله 4.6 کیلومتر از باغ)
• حمام وکیل (با فاصله 1.7 کیلومتر)

نکات بازدید از باغ نارنجستان قوام

• هزینه بازدید از باغ نارنجستان قوام برای گردشگران ایرانی 5 هزار تومان و گردشگران خارجی 100 هزار تومان است.
• بازدیدکنندگان می‌توانند همه روزه از ساعت 08:00 صبح الی 21:00 از باغ نارنجستان قوام دیدن کنند. این نکته را در نظر داشته باشید که این باغ در ایام سوگواری تاسوعا و عاشورای حسینی و وفات پیامبر بسته است.
• باغ نارنجستان همانطور که از نامش پیداست، باغی مملو از درختان نارنج است که در فصل بهار شاهد طراوت و سرسبزی و عطر بی‌نظیر بهارنارنج هستیم، بنابراین اگر می‌خواهید به این شهر زیبا سفر کنید، فصل بهار را انتخاب کنید.
• مگر می‌شود به این باغ بیایید و از بخش‌های مختلف آن عکاسی نکنید، معماری و فضای سرسبز باغ آنقدر زیبا و چشم‌نواز است که به هرگوشه‌ای که نگاه می‌کنیم، سوژه‌ای برای عکاسی پیدا خواهیم کرد. پیشنهاد می‌کنیم دوربین عکاسی خود را به هیچ‌وجه فراموش نکنید.

سخن پایانی

باغ نارنجستان قوام شیراز بی‌شک یکی از زیباترین و چشم‌نوازترین باغ‌های ایرانی است که به خوبی معماری و فرهنگ ایرانیان را به نمایش می‌گذارد و نظر هر شخصی را به خود جلب می‌کند. پیشنهاد می‌کنیم که بازدید از آن را در برنامه خود قرار دهید. در این مقاله از گردشی تاپ سعی کردیم شما را با این مجموعه فوق‌العاده آشنا کنیم و در مورد تاریخچه، معماری و بخش‌های مختلف آن توضیحات تکمیلی را دادیم. امیدواریم که از مطالعه این مقاله نهایت لذت را برده باشید.

سوالات متداول