موزه رختشویخانه

موزه‌ها همواره یکی از بهترین مکان‌ها برای آشنایی با تاریخچه و فرهنگ و رسوم مردم آن منطقه است. موزه رختشویخانه که یکی از خاص‌ترین جاهای دیدنی زنجان شناخته می‌شود، در خیابان سعدی این شهر قرار گرفته است. این موزه در سال 1307 به دستور شهردار وقت زنجان احداث شده و هدف از ساخت آن مکانی مناسب برای زنان شهر بوده که وظیفه شستشو را برعهده داشتند. شما می‌توانید در این موزه با آداب و رسوم مردم قدیم زنجان آشنا شوید. اگر به بازدید از موزه‌ها علاقه‌مند هستید، پیشنهاد می‌کنیم ادامه مقاله را به هیچ‌وجه از دست ندهید.

تاریخچه موزه رختشویخانه

قدمت رختشویخانه زنجان به سال 1307 شمسی می‌رسد که به دستور علی اکبر خان توفیقی، شهردار وقت زنجان، برای رفاه حال زنان ساخته شد. این رختشویخانه برای تمامی مردم شهر رایگان بوده و همه می‌توانستند به صورت شبانه‌روزی از آن استفاده کنند. در آن زمان رختشویخانه زنجان، تنها رختشویخانه در ایران بوده و آب آن از قنات قلعه چی حاجی میر بهاءالدین تامین می‌شد. این رختشویخانه توسط دو برادر مشهدی به نام‌های اکبر معمار و اسماعیل بنا در بین 15 ماه احداث شد. 

هدف از ساخت این رختشویخانه، شستشوی لباس بود. زنان در آن زمان‌ها وظیفه شستن لباس‌ها را برعهده داشتند و با دشواری لباس‌ها را تا چشمه برده و آن‌جا مشغول به شستن می‌شدند، از آنجایی که شهر زنجان، زمستان‌های بسیار سخت و دشواری داشت، این کار در زمستان بسیار طاقت‌فرسا می‌شد که با ایده خوب شهرداری این رختشویخانه ساخته شد تا زنان با امنیت و آسایش بتوانند در یک فضای سرپوشیده لباس‌ها را بشویند.

این بنای زیبا بارها مورد مرمت و بازسازی قرار گرفت و در سال 1377 با تصمیم اداره میراث فرهنگی زنجان، به موزه رختشویخانه و یا موزه مردم شناسی این شهر تبدیل شد تا علاقه‌مندان به فرهنگ و آداب و رسوم زنجان بتوانند از این موزه دیدن کنند و با سبک زندگی نیاکان خود آشنا شوند. همچنین این موزه با شماره 1747 در فهرست آثار ملی ایران به عنوان تنها موزه رختشویخانه کشورمان به ثبت رسیده است.

موزه رختشویخانه کجاست؟

موزه رختشویخانه زنجان در خیابان سعدی و در کوچه فرهنگ این شهر واقع شده‌است. برای دسترسی به این موزه می‌توانید از وسایل حمل و نقل عمومی مانند اتوبوس و یا تاکسی استفاده کنید. همچنین اگر قصد دارید با ماشین شخصی خود به بازدید از این جاذبه بپردازید، ابتدا وارد خیابان سعدی شده و خودتان را به کوچه فرهنگ برسانید، موزه در این کوچه قرار دارد. چنانچه برای اولین بار است که به زنجان می‌آیید و با خیابان‌های شهر آشنا نیستید، لوکیشن زیر در گوگل مپ می‌تواند شما را در مسیریابی کمک کند.

لوکیشن در نشان

معماری موزه رختشویخانه

سبک معماری موزه رختشویخانه زنجان سبکی نزدیک به قاجاری و پهلوی است و می‌توان گفت معماران این بنا از این دو سبک الهام گرفته و این بنا را ساختند. مصالح به کار رفته در ساخت این سازه سنگ، چوب و آجر است و شاید از نظر کاربری در هیچ قسمتی از ایران رختشویخانه وجود نداشته باشد، اما از لحاظ معماری، بنای این مجموعه را می‌توان با دروازه ارگ و مسجد عباسقلی خان زنجان مقایسه کرد. نمای داخلی ساختمان از لاشه سنگ‌ها و نمای بیرونی آن با استفاده از کاهگل پوشانده شده تا کمترین رطوبت را داشته باشد.

چندین نورگیر در سقف موزه رختشویخانه وجود دارد که علاوه بر تامین نور در فضای درونی، اوقات شرعی و زمان از آن تشخیص داده می‌شد. مساحت زیربنای این مجموعه به 850 متر مربع می‌رسد که از بخش‌های مختلفی مانند چهار حوضچه و مجاری آب و شاه نشین تشکیل شده‌است. همچنین فاضلاب حاصل از شستشو از طریق یک کانال در زیر پاشویه‌ها به بیرون از بنا انتقال داده می‌شد. یکی از جالب‌ترین بخش‌های این مجموعه شاه نشین آن بوده که با طول 17 متر و عرض 55 متر و 8 متر ارتفاع به فضای رختشویخانه اشراف دارد.

این رختشویخانه به صورت قرینه و با استفاده از 11 ستون سنگی ساخته شده و به طور کلی تزئینات خاصی را در آن نمی‌بینیم و تنها معمار مجموعه با استفاده از سنگ و آجرکاری و توانسته نورگیرها و قوس‌هایی در سقف، فضای جالب و زیبایی را برای زنان شهر زنجان ایجاد کند.

بخش های مختلف موزه رختشویخانه

جالب است بدانید محل شستشوی رخت‌ها در این مکان به چهارقسمت تقسیم می‌شد. یک حوضچه مخصوص لباس‌های افراد مبتلا به بیماری و یا لباس‌های آلوده، دو حوضچه مخصوص لباس‌های تمیزتر و محل آبکشی بوده و حوضچه چهارم فقط مخصوص ظروف بوده است و آخرین حوض محل آب آشامیدنی و آب تمیز بوده است. امروزه این بنا به طور کلی از چهار بخش مدیریت موزه رختشویخانه، فضای اصلی مخصوص شستشوی لباس، بازارچه صنایع دستی و شربت‌خانه تشکیل شده‌است که در ادامه به معرفی آن‌ها می‌پردازیم.

مدیریت موزه رختشویخانه

این قسمت در همان ورودی موزه قرار دارد و از تعدادی اتاق برای سکونت سرایداران تشکیل می‌شده که امروزه این اتاق‌ها به موزه تاریخی زنجان تبدیل شده‌است. همچنین اتاق راهنمایان، گیشه فروش بلیط، سرویس بهداشتی و نگهبانی در این بخش قرار دارد.

فضای مربوط به شستشوی لباس

در این قسمت نیز می‌توانید مجسمه‌های مومی زنان را ببینید که هرکدام در حال شستشوی لباس‌های خود هستند و لباس محلی به تن دارند. انواع لباس‌های محلی، دامن‌های چین‌دار و رنگی و کوزه‌ها، پارچه، سبد و بند رخت را در این مکان می‌توانید ببینید. این بخش نیز از سالن رختشویی، خزینه و شاه نشین تشکیل شده‌است. همچنین بد نیست بدانید که در پشت سالن رختشویخانه، مخزن بزرگی قرار دارد که آب قنات از طریق تنبوشه‌های سفالی به مخزن می‌ریخته و وارد حوضچه‌ها می‌شده است.

بازارچه صنایع دستی موزه رختشویخانه

اگر به صنایع دستی علاقه‌مند هستید باید بگوییم بازارچه صنایع دستی موزه رختشویخانه در همان ابتدای ورودی قرار دارد و دو مجسمه قوچ سنگی به یادگار از دوران صفوی شما را به درون بازارچه راهنمایی می‌کنند. در این بازارچه زیبا می‌توانید صنایع دستی و سوغات زنجان را تهیه کرده و به دوستان و آشنایان خود هدیه دهید. همچنین در قسمتی از بازارچه، یک کارگاه آموزشی وجود دارد که می‌توانید هنرهای ملیله کاری، میناکاری، قلمزنی، گلیم بافی و غیره را آموزش ببینید.

شربت خانه

شربت‌خانه موزه رختشویخانه در حیاط زیبای این مجموعه قرار دارد که می‌توانید در فضایی بسیار صمیمی و زیبا بر روی نیمکت‌های چوبی چتردار نشسته و انواع شربت‌های خانگی و یا دمنوش‌های گرم و خنک را میل کنید و از طعم بی‌نظیر آن لذت ببرید.

جاذبه های دیدنی اطراف موزه

• موزه باستان شناسی زنجان (فاصله: 1 کیلومتر)
• حمام سنتی حاجی داداش (با فاصله 1.5 کیلومتر از موزه رختشویخانه)
• مسجد خانم (فاصله: 1.4 کیلومتر از موزه)
• کاروانسرای دخان (فاصله تا موزه: 966 متر)
• گنبد سلطانیه (در 44 کیلومتری از موزه رختشویخانه)
• بازار تاریخی زنجان (با فاصله 2.2 کیلومتر)
• قلعه بهستان (فاصله: 102 کیلومتر)

نکات بازدید از موزه رختشویخانه

• هزینه بازدید از موزه رختشویخانه برای گردشگران ایرانی مبلغ 5 هزار تومان و برای گردشگران خارجی مبلغ 50 هزار تومان است.
• شما می‌توانید همه روزه در نیمه اول سال از ساعت 09:00 الی 19:00 و در نیمه دوم سال از ساعت 08:00 صبح الی 17:00 عصر از موزه رختشویخانه دیدن کنید.
• شهر زنجان شهری کوهستانی بوده و آب‌وهوای سردی دارد، بنابراین بهترین زمان بازدید از موزه رختشویخانه زنجان فصل بهار و تابستان است.
• در این موزه چندین راهنما وجود دارد که می‌توانید سوالات خود را از آنان بپرسید.
• پیشنهاد می‌کنیم دوربین عکاسی خود را به هیچ‌وجه فراموش نکنید. درون موزه سوژه‌های بسیار عالی برای عکاسی وجود دارد.
• در هنگام بازدید از رها کردن زباله‌های خود در محیط و یا نوشتن یادگاری بر روی دیوارها جدا خودداری کنید.

کلام آخر

موزه رختشویخانه یکی از برجسته‌ترین موزه‌های شهر زنجان بوده که سالانه گردشگران زیادی از آن دیدن می‌کنند. این موزه اولین و تنها‌ترین رختشویخانه در ایران بوده که بازدید از آن می‌تواند بسیار جالب باشد. در این مقاله از گردشی تاپ اطلاعات جامعی از این موزه را در اختیارتان قرار دادیم تا با دیدبازتری از آن دیدن کنید. همچنین اگر تجربه بازدید از آن را دارید، می‌توانید دیدگاه خود را با ما به اشتراک بگذارید. از اینکه تا پایان مقاله همراه ما بودید بی‌نهایت سپاسگزاریم.

سوالات متداول