کشف دست نوشته های تاریخی در مزار قطب الدین

معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی خراسان رضوی از کشف دست نوشته های تاریخی در مزار قطب الدین حیدر تربت حیدریه خبر داد.

احسان زهره‌وندی در گفت و گو با ایسنا، با اعلام این خبر افزود:

یادگاری نویسی بر بدنه بناهای تاریخی از قدیم مرسوم بوده است، گاهی این یادگار نویسی‌ها با خط خوش از اشعار و روایات با موضوع دل نوشته، پند، حکایت و یا روایت بزرگان و مشاهیر است که به مرور زمان به بخشی از هویت فرهنگی و مکتوب بنا می‌پیوندد و صد البته چنین یادگار نوشته را نمی‌توان با بحث وندالیسم و خدشه بر آثار تاریخی یکسان انگاشت.

وی ادامه داد:

پاره‌ای از این دست‌نوشته‌های مشهود در بدنه مزار قطب‌الدین‌ حیدر، حاوی اطلاعات اجتماعی، اقتصادی، مذهبی و ادبی مهمی بوده که انعکاسی از حوادث و وقایع زمان خود هستند و همچون اسنادی ارزشمند ناگفته‌هایی درباره زمان تاریخی خود دارند که اکثر یادگار نوشته‌های کشف شده در مزار قطب‌الدین حاوی اطلاعات تاریخی مهمی هستند و به ‌زودی مستندسازی و مطالعات پژوهشی آن‌ها شروع خواهد شد.

معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان رضوی تصریح کرد:

بیشتر موضوعات این دست‌نوشته‌ها شامل اشعار، نوشته‌های ترکیبی، اسم نویسنده و تاریخ، شرح حال نویسی، تمرین خط و تعدادی یادگار نگاره با نقوش مختلف بر روی دیوارهای گچی مزار است و همچنین تعدادی سنگ قبر ارزشمند مربوط به حدود 250 سال که در ازاره بنا نصب شده بود نیز شناسایی شد.

وی گفت:

وجود بنای ارزشمند مزار قطب‌الدین حیدر و یادگاری‌ها و دست نوشته‌ها حکایت از ارادت و توجه تعداد زیادی از شخصیت‌ها و مردم به این مزار بوده و خود گویای مقام والای این شخصیت است که با مطالعه یادگاری‌ها و دست نوشته‌های مزار قطب‌الدین حیدر می‌توان به درجه و اعتقاد صاحبان دست نوشته‌ها پی‌ برد.

زهره‌وندی افزود:

کشف دعا نوشته‌ای کاغذی در زیر لایه‌های گچ، از دیگر اسناد ارزشمند این مزار است که مضمون نوشته‌ها در حال مطالعه و بررسی است.

مجموعه فرهنگی – تاریخی قطب‌الدین‌ حیدر از جمله بناهای ارزشمند خراسان رضوی که برای گردشگران جذابیت زیادی دارد به نوعی قدیمی‌ترین اثر فاخر تربت‌حیدریه و نیز وجه تسمیه نام‌گذاری این شهرستان است.

 قطب‌الدین‌ حیدر متوفی به سال 618 هجری قمری از عارفان و صوفیان نامی ایران زمین از ترکستان به “زاوه” قدیم جایی در نزدیکی تربت‌حیدریه کنونی هجرت کرد و در همان‌جا درگذشت.

از جزئیات زندگی و دلیل اصلی مهاجرت قطب‌الدین حیدر اطلاعات دقیقی در دست نیست اما گفته می‌شود سکونت و تجمع عارفان و شاعران نامی آن زمان در این خطه از خراسان رضوی در هجرت او تأثیر داشته است.

مقبره قطب‌الدین حیدر مشتمل بر ایوانی مرتفع، ورودی و محوطه زیر گنبد است. این مزار که در اصل از بناهای دوره تیموری است با گنبد دو جداره بر طاق نماهای شانزده گانه مستقر و استوار شده‌ است.

بنای قطب‌الدین حیدر که همچون دیگر بناهای اسلامی “دوگنبده” است در دوره شاه عباس صفوی به سال 1023 هجری به همت خواجه سلطان محمود تربتی حاکم تربت با مصالح سنگ و گچ بسیار مستحکم مرمت و بازسازی شد.

تربت حیدریه از شهرستان‌های مهم و بزرگ خراسان رضوی به عنوان معبر مهم گردشگری شرق کشور حدود 400 اثر تاریخی و جاذبه گردشگری دارد که 90 مورد آن در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

تربت حیدریه در 150 کیلومتری جنوب مشهد مقدس و مرکز استان خراسان رضوی قرار دارد.