گنبد هارونیه

بعید است که در جمعی سخن از بناهای تاریخی مشهد به میان باشد و اسمی از گنبد هارونیه برده نشود. این گنبد 1000 ساله با رنگ خاکی و معماری دلنشینی که دارد، در نزدیکی آرامگاه فردوسی خودنمایی می‌کند و به یکی از خاص‌ترین جاهای دیدنی مشهد تبدیل شده است. این سازه در طول هزار سال گذشته حوادث زیادی را پشت سر گذاشته تا ما امروز بتوانیم شاهد یک شاهکار معماری در تاریخ ایران باستان باشیم. در ادامه با گردشی تاپ همراه باشید تا شما را با آجر به آجر این گنبد تاریخی آشنا کنم.

آشنایی با گنبد هارونیه

اگر در خیابان‌های توس در حال قدم زدن باشید، مطمئنا نگاهتان به یک گنبد تاریخی جذاب خیره می‌شود؛ گنبدی که در آن خبری از رنگ طلایی نیست و تمام قسمت‌های آن به رنگ خاک است. این سازه که نام گنبد هارونیه شناخته می‌شود، در مرکز یک باغ زیبا قرار گرفته و اطراف آن با درختان کاج و گل‌های زیبا احاطه شده است.

تا امروز باستان‌شناسان زیادی از این گنبد تاریخی دیدن کرده‌اند؛ اما هیچکدام موفق به افشای تاریخ دقیق ساخت آن نشده‌اند. در کتاب‌های باستانی اسمی از گنبد هارونیه برده نشده و هیچ سنگ‌نوشته و کتیبه‌ای هم در این مجموعه وجود ندارد که پرده از این راز بردارد. همین موضوع باعث شده تا گمانه‌زنی‌های زیادی درباره تاریخچه آن وجود داشته باشد و کارشناسان در این باره به اختلاف نظر برسند.

برخی از کارشناسان قدمت گنبد هارونیه را به قرن ششم هجری قمری نسبت می‌دهند و برخی دیگر می‌گویند که معماری آن مربوط به دوران پیش از اسلام است. برخی از مردم هم معتقدند که این گنبد توسط هارون‌الرشید ساخته شده؛ اما با مراجعه به کتاب‌های باستانی متوجه خواهید شد که پای هارون‌الرشید هرگز به شهر مشهد نرسیده و این فرضیه کاملا غلط است. اما دو فرضیه دیگر همچنان پابرجا هستند و مدرکی برای اثبات یا رد آن‌ها وجود ندارد.

البته باید بگوییم که همه باستان‌شناسان به این باور رسیده‌اند که بقعه هارونیه پس از حمله مغول‌ها به ایران ساخته شده است. این باور کاملا منطقی به‌نظر می‌رسد؛ زیرا احتمال اینکه این گنبد تاریخی از حمله وحشیانه مغول‌ها در امان مانده باشد تقریبا صفر است. بقعه هارونیه در 15 دی ماه سال 1310، با شماره 173 به ثبت ملی رسیده و یکی از بناهای مهم کشور محسوب می‌شود.

گنبد هارونیه کجاست؟

این جاذبه در شمال شهر مشهد، در بلواری به نام شاهنامه قرار گرفته و تنها 1.8 کیلومتر با آرامگاه فردوسی فاصله دارد. اگر می‌خواهید از اتوبوس‌ها برای دسترسی به آن استفاده کنید، باید در ایستگاه فردوسی 63 پیاده شوید؛ این ایستگاه دقیقا رو‌به‌روی گنبد هارونیه قرار گرفته است. برای آن‌که بتوانید به این ایستگاه برسید، باید از اتوبوس‌های خط آرامگاه فردوسی استفاده کنید.

اگر با ماشین خودتان به مشهد سفر کرده‌اید و ترجیح می‌دهید که از آن برای رسیدن به گنبد هارونیه استفاده کنید، کافیست روی نقشه زیر کلیک کنید و از گوگل مپ برای پیدا کردن بهترین و کوتاه‌ترین مسیر استفاده کنید. پیشنهاد من به شما این است که ماشین خود را در پارکینگ آرامگاه فردوسی پارک کنید تا دغدغه‌ای از بابت جای پارک اتومبیل خود نداشته باشید.

لوکیشن در بلد

معماری گنبد هارونیه

در ساخت بقعه هارونیه از مصالحی مانند آجر و خشت استفاده شده و رنگ تمام قسمت‌های آن آجری است. هنر کنده‌کاری در تزئین نمای آن به‌قدری هنرمندانه استفاده شده که به هیچ المان دیگری برای زیباسازی نما احتیاجی نباشد. وقتی از رو‌به‌رو به گنبد هارونیه نگاه کنید، یک ورودی بزرگ را با طاق هلالی مشاهده خواهید کرد که پشت آن یک گنبد زیبا قرار گرفته است؛ اما از نظر من نگاه کردن به این سازه از زاویه‌های دیگر لذت‌بخش‌تر است.

گنبد این مکان کاملا ساده است و هیچ تزئین خاصی روی آن دیده نمی‌شود؛ جالب است بدانید که در ساخت آن هم از هیچ آجری استفاده نشده است. در یک کلام باید بگویم که گنبد هارونیه به خوبی ثابت می‌کند که برای زیبایی و استحکام نیازی به ساختارهای پیچیده امروزی نیست. داخل این بنای تاریخی هم دقیقا مانند بیرون آن، طراحی ساده و زیبایی دارد. بقعه هارونیه چهار شاه‌نشین، سه اتاق و یک گنبدخانه در دل خودش جا داده که برای تزئین آن‌ها از مقرنس‌کاری و کاربندی‌های گچی استفاده شده است.

نکات تکمیلی

• بازدید از گنبد هارونیه رایگان نیست و باید هزینه اندکی را برای دیدن آن پرداخت کنید.
• بازدید از تمام بخش‌های این بنای تاریخی بین 1 الی 2 ساعت زمان می‌برد.
• خوشبختانه بازدید از تمام بخش‌ها برای عموم افراد امکان‌پذیر است و هیچ محدودیتی در این راستا وجود ندارد.
• فصل بهار و اوایل فصل پاییز بهترین بازه زمانی برای سفر به مشهد و دیدن این جاذبه است.
• گنبد هارونیه یک بنای تاریخی با قدمت هزار ساله است که نمونه آن در کمتر شهری دیده می‌شود؛ خواهشمندیم که در حفظ و نگهداری آن کوشا باشید.

جاذبه های اطراف بقعه هارونیه

اگر پس از بازدید از این جاذبه قصد بازگشت به شهر خود را ندارید، پیشنهاد می‌کنم که برای دیدن موارد زیر هم برنامه‌ریزی کنید.

• آرامگاه فردوسی (در فاصله 1.5 کیلومتری از این جاذبه قرار گرفته است.)
• ارگ کهندژ توس (فاصله: 2.6 کیلومتر)
• آرامگاه امام محمد غزالی (در فاصله 3.5 کیلومتری از گنبد هارونیه)
• خانه اردکانی مشهد (با فاصله 34.8 کیلومتر)
• مسجد گوهرشاد (در فاصله 30.8 کیلومتری)
• بوستان جنگلی وکیل آباد (فاصله: 28 کیلومتر)
• باغ ملی مشهد (فاصله: 30.7 کیلومتر)

سخن پایانی

گنبد هارونیه یکی از زیباترین بناهای تاریخی ایران است که بیشتر از 1000 سال از عمر آن می‌گذرد. این گنبد که بسیاری از افراد آن را یک شگفتی در معماری ایران باستان می‌دانند، مانند روز اول پابرجاست و در این سال‌ها هیچ آسیبی به بخش‌های مختلف آن وارد نشده است. شما می‌توانید با پرداخت هزینه‌ای اندک، از تمام بخش‌های آن دیدن کنید. اگر قبلا این جاذبه را از نزدیک دیده‌اید، خوشحال می‌شویم که تجربه خود را با سایر کاربران گردشی تاپ به اشتراک بگذارید.

سوالات متداول