روستای قلعه بالا

روستای قلعه بالا یکی از زیباترین روستاهای شهرستان شاهرود است که 135 کیلومتر با جنوب غربی این شهر فاصله دارد. این روستا با معماری پلکانی خود و طبیعت بکری که دارد به یکی از جاهای دیدنی شاهرود تبدیل شده و در بین طبیعت‌گردان به محبوبیت بالایی رسیده است. در ادامه با گردشی تاپ همراه باشید تا نگاه نزدیک‌تری به بخش‌های مختلف این روستای گردشگری داشته باشیم و شما را با بهترین راه دسترسی به آن آشنا کنیم.

معرفی روستای قلعه بالا

قلعه بالا با طراحی پلکانی خود لقب ماسوله کویر ایران را به خود اختصاص داده است. این روستا تقریبا 1200 متر بالاتر از سطح دریا قرار دارد و منظره بی‌نظیری از دشت بیارجمند را به چشمان شما تقدیم می‌کند. وجود زمین‌های ماسه‌ای و حاصل‌خیر در بخش‌های مختلف روستا، کشت هر محصولی را در این منطقه امکان‌پذیر کرده است. این موضوع سبب شده که کشاورزی یکی از شغل‌های اصلی مردم روستا باشد.

روستای قلعه بالا کیلومترها از شهر و آلودگی دور است و در شب خبری از نورهای مزاحم در آسمان آن نیست. این گفته به خوبی نشان می‌دهد که آسمان این روستا در شب تحت سلطه ستاره‌های پُرنور قرار می‌گیرد. برای آن دسته از افرادی که نیاز به آرامش دارند، دراز کشیدن روی زمین و خیره شدن به آسمان این منطقه می‌تواند گزینه مناسبی باشد. از دیگر جذابیت‌های این روستای گردشگری باید به وجود چشمه‌های خروشان، کوه‌های اطراف، خانه‌های قدیمی، آب‌و‌هوای معتدل و باغ‌های پُر از میوه اشاره کنیم.

آخرین سرشماری‌ها نشان می‌دهد که جمعیت روستای قلعه بالا رو به کاهش است و مانند بسیاری از روستاهای ایران، جمعیت در حال کوچ کردن به شهر هستند. در سال 1375 تعداد افرادی که در این روستا زندگی می‌کردند 594 نفر بود و 20 سال بعد این تعداد به 410 نفر کاهش پیدا کرده است. در مورد شغل مردم روستا و آداب‌و‌رسوم آن‌ها نیز به صورت مفصل در ادامه توضیح خواهیم داد.

روستای قلعه بالا کجاست؟

روستای پلکانی قلعه بالا 135 کیلومتر با جنوب غربی شاهرود و 20 کیلومتر با ضلع غربی شهر بیارجمند فاصله دارد. استفاده از ماشین شخصی خودتان بهترین و شاید هم تنها راه رسیدن به این منطقه باشد. برای آن‌که بتوانید راحت و بدون دردسر به این روستا برسید، ابتدا باید خود را به سرچشمه شاهرود برسانید و از آن‌جا وارد جاده شاهرود – سبزوار شوید. پس از 70 کیلومتر و با عبور کردن از شهرستان میامی، باید وارد جاده بیارجمند شوید و 37 کیلومتر را در این مسیر رانندگی کنید.

با رسیدن به میدان باید وارد جاده کاشمر شوید و 21 کیلومتر دیگر را در این جاده رانندگی کنید. پس از 21 کیلومتر می‌توانید تابلوی روستای قلعه بالا را در سمت راست خود مشاهده کنید. کافیست به سمت راست بپیچید و 3 کیلومتر به مسیر خود ادامه دهید تا به مقصد خود برسید. برای آن‌که مسیریابی راحت‌تری داشته باشید و بتوانید راحت‌تر به این روستا برسید، می‌توانید از نقشه پایین برای مسیریابی استفاده کنید.

تاریخچه روستای قلعه بالا

قدمت این روستا به اوایل قرن چهارم هجری قمری برمی‌گردد و اولین مردمان آن در همین دوران سکنی گزیده‌اند. نام روستای قلعه بالا بارها در کتاب‌های تاریخی و سفرنامه‌ها آورده شده است که از جمله مهم‌ترین آن‌ها باید به کتاب شمس‌الدین المقدسی اشاره کنیم. در این کتاب آمده است که سراسر روستای پلکانی قلعه بالا، توسط تاکستان‌های انگور و زمین‌های کشاورزی پوشیده شده است و مردم روستا نیز به کشاورزی و دامداری مشغول هستند.

شمس‌الدین مقدسی در ادامه گفته است که آب مورد نیاز مردم روستا توسط قنات تامین می‌شود. این روش در سایر روستاهای کویری آن زمان نیز مورد استفاده قرار می‌گرفت. از دیگر کتاب‌هایی که نام روستای قلعه بالا در آن‌ها ذکر شده است باید به سه سفرنامه (اثر جهانگرد انگلیسی)، کتاب خداوند الموت و تاریخ قومس اشاره کنیم. از کتاب‌ها و سفرنامه‌ها که بگذریم، باید بگوییم که این روستا در دوره‌های مختلف ایران نیز نقش بسیار مهمی داشته است.

به عنوان مثال از روستای قلعه بالا در دوران قاجار برای احاطه به بیارجمند و شهرهای اطراف استفاده می‌شده است. ویرانه‌ی سازه‌های مربوط به دوره قاجاریه، این موضوع را به خوبی به اثبات می‌رسانند.

درباره مردم روستای قلعه بالا

همانطور که گفتیم جمعیت این روستا در حال حاضر به کمتر از 400 نفر رسیده است. تقریبا همه مردم روستای قلعه بالا با لباس‌های محلی در محیط روستا حاضر می‌شوند و این رسم از گذشته تا امروز حفظ شده است. آن‌ها برای کسب درآمد و امرار معاش به کارهایی از جمله کشاورزی، دامپروری، دوختن لباس‌های محلی، قالی‌بافی، پرورش کرم ابریشم و فروش محصولات کشاورزی مشغول هستند.

از جمله محصولاتی که توسط مردم روستای قلعه بالا کشت می‌شود باید به جو، گندم، گردو، بادام، انگور، زردآلو و انار اشاره کنیم. این یعنی در فصل بهار و تابستان میوه‌های زیادی در باغ‌های این روستا وجود دارد که می‌توانید طعم بی‌نظیر آن‌ها را تجربه کنید. از سوغاتی‌های قلعه بالا که می‌توانید برای عزیزان خود تهیه کنید نیز باید به گیاهان دارویی، تخمه آفتاب‌گردان، زیره، صیفی‌جات، گلیم و لباس محلی اشاره کنیم.

جذابیت‌های روستای قلعه بالا تمامی ندارد و غذاهای محلی موضوع دیگری هستند که شما را شگفت‌زده می‌کنند. از جمله مهم‌ترین غذاهای محلی که طعم آن‌ها را در هیچ روستایی نمی‌توانید تجربه کنید باید به آبگوشت، ماست‌جوش، کمه‌جوش و قوروتی اشاره کنیم. مردم روستای پلکانی قلعه بالا، انسان‌هایی به شدت مهمان‌نواز و خون‌گرم هستند و معاشرت کردن با آن‌ها می‌تواند جذاب باشد.

معماری روستای قلعه بالا

همانطور که در ابتدای مقاله گفتیم، روستای قلعه بالا به صورت پلکانی طراحی شده است که نمونه آن را در ماسوله گیلان می‌توانید مشاهده کنید. منظور از پلکانی این است که پشت‌بام خانه یک نفر، حیاط خانه دیگری است و این روند تا آخرین منزل ادامه پیدا می‌کند. همانطور که از رنگ کرمی خانه‌ها مشخص است، در ساخت آن‌ها از مصالحی مانند خشت، گل، آجر و چوب استفاده شده و خبری از خانه‌های مدرن امروزی نیست.

کوچه‌ها اغلب به صورت سنگ‌فرش طراحی شده‌اند و جوی آب باریکی از میان آن‌ها می‌گذرد. درب خانه‌ها چوبی است و خبری از آیفون و زنگ در آن‌ها نیست. تیرهای برق همچنان از جنس چوب هستند و گویی با زنگ دیوارهای روستا سِت شده‌اند. پنجره‌های چوبی خانه‌ها که معماری قدیمی خود را حفظ کرده‌اند نیز از جمله المان‌های قابل توجه در معماری روستای قلعه بالا هستند.

در روستای قلعه بالا کجا بمانیم؟

برای بازدید از تمام بخش‌های روستا، نیاز است که دو روز از سفر خود را در این منطقه بمانید. در این شرایط مهم‌ترین دغدغه‌ای که برای گردشگران وجود دارد، جایی برای اقامت است. خوشبختانه در روستای قلعه بالا اقامت‌گاه‌های زیادی وجود دارد که می‌توانید با توجه به سلیقه خود یکی از آن‌ها را انتخاب کنید. از جمله بهترین آن‌ها باید به یوزگشت، بابا نوروز، ارگ، توران گشت و خانه امید اشاره کنیم.

تمام اقامت‌گاه‌های مذکور به صورت سنتی طراحی شده‌اند و در ساخت آن‌ها از خشت، گل و سنگ استفاده شده است. حمام، سرویس بهداشتی ایرانی و فرنگی در تمام آن‌ها در دسترس است؛ اما باید بدانید که در اغلب آن‌ها این امکانات با سایر مسافرین مشترک است. اگر روی این موضوع حساس هستید و نمی‌توانید با آن کنار بیایید، اقامت‌گاهی را انتخاب کنید که سرویس بهداشتی و حمام اختصاصی در اختیار شما قرار دهد.

در مورد امکانات رفاهی اقامت‌گاه‌های روستای قلعه بالا نیازی نیست که نگران باشید. زیرا تمام آن‌ها امکاناتی مانند سیستم گرمایشی، سیستم سرمایشی، آشپزخانه و پارکنیگ خودرو را در اختیار شما قرار می‌دهند. هزینه اقامت‌گاه‌ها نیز در مقایسه با هتل‌های داخل شهر بسیار مناسب است و نیازی نیست که نگران هزینه اقامت باشید.

آب و هوای روستای قلعه بالا چگونه است؟

فصل بهار با هوای معتدل و خنک شروع می‌شود و بارش باران در برخی از روزها به صورت پراکنده دیده می‌شود. با رسیدن فصل تابستان، ذات کویری روستا خودش را نشان می‌دهد و دما به شدت افزایش پیدا می‌کند. این گرما تا اوایل مهرماه ادامه دارد و با رسیدن فصل پاییز کمی به تعادل می‌رسد. با رسیدن زمستان، این تعادل جای خود را به آب‌و‌هوای سرد و خشک می‌دهد و شرایط دوباره نامساعد می‌شود.

براساس این گفته‌ها می‌توانیم نتیجه بگیریم که فصل بهار و پاییز بهترین زمان برای سفر به روستای قلعه بالا هستند. در مقابل، تابستان و زمستان به هیچ عنوان نمی‌توانند گزینه خوبی باشند و سفر در این فصل به هیچ عنوان پیشنهاد نمی‌شود.

جاذبه های گردشگری اطراف روستای قلعه بالا

پس از آن‌که یک روز کامل را در این روستای پلکانی سپری کردید و از دیدن بخش‌های مختلف آن لذت بردید، وقت آن است که یک قدم فراتر بگذارید و جاذبه‌های اطراف آن را نیز کشف کنید. برای آن‌که بتوانید برنامه‌ریزی بهتری در این زمینه داشته باشید، بهتر است که به لیست زیر توجه کنید.

• منطقه خارتوران: نزدیک‌ترین جاذبه به این روستا است که تنها چند دقیقه با آن فاصله دارد. پارک ملی خارتوران بیشتر از 1450000 هکتار مساحت دارد و در آن می‌توانید بیشتر از 250 گونه جانوری را مشاهده کنید. از جمله کمیاب‌ترین این گونه‌ها باید به انواع مارها، زاغ بور، یوز ایرانی، گربه دشتی، گرگ، شغال زرد، گوسفند وحشی و کفتار راه‌راه اشاره کنیم. پیشنهاد می‌کنیم که بازدید از این منطقه حفاظت شده را حتما در برنامه خود قرار دهید.
• غار ملحدو: یکی از جاذبه‌های طبیعی اطراف روستا است که قدمت آن به قرن ششم برمی‌گردد. این غار در دامنه کوهی به نام تیره قرار گرفته است و از آن‌جا می‌توانید تمام محیط روستا را مشاهده کنید. فاصله غار ملحدو تا این روستا چند دقیقه بیشتر نیست و به راحتی می‌توانید به آن‌جا دسترسی داشته باشید.
• باغ اورس: اگر برای تفریح یک روزه با دوستان و خانواده خود به دنبال یک مکان دنج و خارق‌العاده می‌گردید، باغ گردشگری اورس می‌تواند گزینه جذابی باشد. این باغ با طبیعت بکر و امکانات بی‌نظیری که دارد می‌تواند لحظات خوبی را برای شما رقم بزند. فاصله این باغ تا قلعه بالا 146 کیلومتر است.
• مجموعه تفریحی آبشار: اگر از گشت‌و‌گذار خسته شده‌اید و می‌خواهید کمی به خودتان استراحت دهید، یکی از بهترین گزینه‌ها مجموعه تفریحی آبشار است. این مجموعه در مرکز شهر قرار گرفته و برای استراحت و چادر زدن می‌تواند گزینه جذابی باشد.

سخن پایانی

روستای قلعه بالا با معماری خاصی که دارد لقب روستای پلکانی کویر ایران را به خودش اختصاص داده و بسیار مورد توجه گردشگران قرار گرفته است. این روستا جزو بهترین مکان‌های شهر شاهرود است و جذابیت‌های آن می‌تواند 2 روز کامل شما را درگیر خود کند. در این مقاله از گردشی تاپ سعی کردیم که تمام مطالب مربوط به این روستا را پوشش دهیم و درباره تمام بخش‌های آن توضیح دهیم. امیدواریم که از همراهی با گردشی تاپ لذت برده باشید.

سوالات متداول