میدان امیر چخماق

یکی از جاهای دیدنی یزد میدان امیر چخماق است که بسیار جالب توجه است. گویی هرچه می‌خواهی در این میدان یافت می‌شود، چرا که از بخش‌های بسیار متنوعی تشکیل شده‌است. شهرت و آوازه این میدان در سراسر ایران پیچیده و سالانه گردشگران زیادی از سراسر کشور و حتی گاهی از خارج از کشور برای بازدید از شهر تاریخی یزد و به ویژه این میدان به یزد سفر می‌کنند. این مقاله از گردشی تاپ را در مورد این میدان جالب از دست ندهید.

تاریخچه میدان امیر چخماق

قدمت میدان امیر چخماق یزد به دوران تیموریان در ایران بازمی‌گردد و این میدان به دستور امیر جلال‌الدین چخماق در قرن نهم هجری ساخته شد. امیر چخماق یکی از سرداران شاهرخ تیموری بود. وی حاکمیت یزد را به‌عهده داشت و با روی کار آمدنش دستور ساخت این میدان را داد. امیر چخماق با همکاری همسرش، ستی فاطمه خاتون علاوه بر این میدان، در کنار آن، مسجد، حمام عمومی، قنات‌خانه، کاروانسرا، خانقاه، چاه آب سرد و بسیاری بناهای دیگر ساخت.

در زمان صفویه تغییراتی بر روی میدان امیر چخماق صورت گرفت. از جمله این تغییرات ساخت چهارسوق بر روی کاروانسرا بود. در زمان شاه عباس صفوی قسمت‌هایی از میدان مرمت شده و بناهای جدیدی به آن اضافه گردید. همچنین در دوران قاجار، به دستور فتحعلی شاه قسمت‌هایی از شبستان مسجد به دست حاجی حسین عطار مورد مرمت و بازسازی قرار گرفت. در دوران پهلوی این میدان دستخوش تغییرات زیادی شد و با خیابان‌کشی‌هایی که در این مکان انجام شد، شکل میدان تغییر نمود.

تکیه امیر چخماق در سال 1330 و مسجد امیر چخماق در سال 1341 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید. در سال 1393، 8 شهید گمنام دفاع مقدس در این میدان به خاک سپرده شدند. همچنین شهر یزد در 18 تیر سال 1396 در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید.

میدان امیر چخماق کجاست؟

میدان امیر چخماق یزد در خیابان امام خمینی در کنار چهارراه شهدا واقع شده‌است. این میدان در مرکز شهر قرار دارد و به آسانی می‌توانید خودتان را به آنجا برسانید. اگر با وسایل نقلیه عمومی از شهر بازدید می‌کنید، می‌توانید با استفاده از خط پایانه دروازه قرآن به پایانه شهدای محراب آمده و آنجا پیاده شوید و به این میدان بروید. اگر قصد دارید با ماشین شخصی خودتان از این میدان بازدید کنید، کافیست به خیابان امام خمینی و سپس به میدان امیر چخماق بروید.

چنانچه با ماشین شخصی خود به یزد سفر کرده‌اید، لوکیشن این میدان در قسمت پایین می‌تواند راهنمای شما باشد.

لوکیشن در نشان

لوکیشن در بلد

معماری میدان امیر چخماق

میدان امیر چخماق در سه طبقه با دو مناره مرتفع بنا شده‌است. بنای این میدان آجر بوده و سبک معماری آن به‌گونه‌ای است که در بخش اصلی تکیه امیر چخماق، به صورت پلکانی بوده و به شکل طاق نماهایی دو طبقه در هشت ردیف عمودی و به‌شکل قرینه ساخته شده‌است. یکی از ویژگی‌های معماری دوره تیموری، استفاده از طاق‌های کوکبی و طاق‌های صلیبی بوده که در مسجد این میدان به چشم می‌خورد. بنای اصلی میدان با کاشی‌کاری و مقرنس‌کاری تزئین شده و جلوه‌ای خاص به آن داده‌است.

قسمت های مختلف میدان امیر چخماق

همانطور که گفتیم در میدان امیر چخماق بناهای متعددی بنا شده است که بازدید از آن‌ها خالی از لطف نیست. اکثر این بناها در زمان خود امیر جلال‌الدین چخماق و سایر این بناها در دوران‌های مختلف تاریخ ساخته شده‌است. در ادامه به طور کامل بخش‌های مختلف این میدان تاریخی توضیح داده خواهد شد.

مسجد امیر چخماق

مسجد امیر چخماق با نام‌های دهوک و مسجد جامع نو شناخته می‌شود و در ضلع غربی میدان امیر چخماق ساخته شده‌است. در دوره تیموری با همت همسر امیر چخماق، «ستی فاطمه خاتون» بنا شد. ساخت این مسجد و تزئینات نمای آن 20 سال به طول انجامید. یکی از ویژگی‌های این مسجد نداشتن مناره است و برخی افراد دلیل آن‌را وحدت بین شیعه و سنی می‌دانند و برخی دیگر معتقدند مساجدی که یک خانم بانی آن است، مناره ندارد.

سبک معماری به کار گرفته شده در ساخت مسجد ایرانی – اسلامی است و ما در جای‌جای این مکان مقدس کاشی‌کاری های بی‌نظیری را خواهیم دید. سردر ایوان مسجد، با کاشی معرق و کتیبه‌ تزئین شده‌. محراب مسجد با نقوشی معرق و مقرنس، کاشی‌کاری شده‌است که زیبایی چشم‌نوازی به مسجد می‌بخشد. گنبد مسجد امیر چخماق با کاشی‌های سبز تزئین شده که بر روی آن با خطی کوفی آیاتی از قرآن نوشته شده‌است.

آرامگاه ستی فاطمه

آرامگاه همسر امیر چخماق، ستی فاطمه معروف به بی‌بی فاطمه خاتون در ضلع شمالی میدان امیر چخماق واقع شده‌است. ایشان زنی پاکدامن و عالم بودند که به همسر خود مشورت‌های زیادی در امور شهرداری می‌داد. آرامگاه ایشان معماری بسیار زیبایی داشته و از اتاقی گنبددار با تزئیناتی از کاشی سبز و کاشی معرق و مقرنس تشکیل شده‌است. گنبد خیاره‌ای شکل این آرامگاه تنها گنبدی در ایران است که بدین شکل بنا شده‌است. جالب است بدانید پیش از مرگش این آرامگاه را برای خود ساخت و وصیت نمود که او را در این مکان به خاک بسپردند.

آب انبار ستی فاطمه

در ضلع شمالی میدان امیر چخماق آب انباری به دستور ستی فاطمه برای استفاده مردم ساخته شد. علاوه بر این آب انبار، چهار آب انبار دیگر در این میدان وجود داشت که به دلیل احداث خیابان تخریب شد. نام دیگر این مکان آب انبار پنج بادگیر بوده که دلیل آن پنج بادگیر خشتی است که در بالای آن ساخته شده‌است. گنبد این آب انبار تخم مرغی و با نمای آجر بنا شده‌است. امروزه اما این آب انبار کاربرد دیگری داشته و به زورخانه صاحب الزمان، یکی از بزرگ‌ترین زورخانه‌های یزد تبدیل شده‌است.

نخل امیر چخماق

نخل، تابوتی بزرگ از جنس چوب بوده که در مراسم‌های ماه محرم از آن استفاده می‌کنند. نخلی در این میدان قرار دارد که قدمت آن به سال 1193 شمسی در دوره صفوی می‌رسد. این نخل که یکی از قدیمی‌ترین نخل‌های شهر یزد به‌شمار می‌رود، ارتفاعی بالغ 8.5 متر داشته و به شکل درخت سرو که نماد آزادگی خوانده می‌شود، ساخته شده‌است. هرساله در ماه محرم در این میدان تاریخی، آیین نخل گردانی اجرا می‌شود که گردشگران زیادی را به سوی خود می‌کشاند. شما می‌توانید در همه طول سال این نخل را در گوشه میدان تماشا کنید.

بازار حاجی قنبر

یکی از قدیمی‌ترین بازارهای سرپوشیده یزد را می‌توانید در میدان امیر چخماق پیدا کنید که با نام بازار حاجی قنبر شناخته می‌شود. این بازار در قرن نهم هجری به دستور نظام الدین حاجی قنبر جهان‌شاهی که حاکم وقت یزد بود، ساخته شد. سطح داخلی این بازار با گچ پوشانده شده‌است و در سردر بازار می‌توانیم تزئینات کاشی‌کاری زیبایی را مشاهده کنیم. در بازار حاجی قنبر اجناس مختلفی از جمله صنایع دستی شهر یزد، پارچه، فرش، طلا، شیرینی و سایر اجناس به فروش می‌رسد.

تکیه امیر چخماق

یکی از اصلی‌ترین بناهایی که در میدان امیر چخماق به چشم می‌خورد، تکیه آن است. این تکیه در سه طبقه بنا شده‌است و در قسمت شرقی میدان واقع است. در زمان گذشته این مکان محل نشستن شاهان و تماشای مراسمات مختلف بوده‌است. سبک معماری و طراحی خاص این بنا، ایرانی – اسلامی بوده و با شاه‌نشین‌های قوسی شکل و کاشی‌کاری های بی‌نظیر خود هرکسی را به وجد می‌آورد. کتیبه‌ای با خط نسخ در قسمت شاه‌نشین تکیه نصب شده که قدمت آن به سال 1258 شمسی می‌رسد.

این بنای آجری دو مناره بزرگ دارد که قدمت آن به دوران قاجار بازمی‌گردد. از این مناره‌ها برای اعلام اذان به مردم شهر استفاده می‌شد. در مقابل این تکیه حوضی بزرگ واقع شده‌است که مجسمه‌هایی از جنس مس در داخل آن قرار داده شده‌اند و مردانی را در حال ریختن آب با مشک نشان می‌دهند. این مجسمه‌ها نمایان‌گر اهمیت آب در شهر یزد است. نورپردازی این حوض در شب بسیار زیبا بوده و پیشنهاد می‌کنیم بازدید از آن را از دست ندهید.

جاذبه های اطراف میدان امیر چخماق

از آنجایی که شهر یزد دومین شهر تاریخی جهان محسوب می‌شود، در جای‌جای آن بناهای تاریخی فوق‌العاده‌ای به چشم می‌خورد. ما در اینجا لیستی از چندین جای دیدنی را برایتان مهیا کرده‌ایم:

• میدان ساعت یزد (فاصله: 1.5 کیلومتر)
• موزه دیرینه‌شناسی کامبرین (در فاصله 1.1 کیلومتری)
• خانه تاریخی سیگاری (با فاصله 650 متر)
• خانه هنر یزد (فاصله تا میدان 2.2 کیلومتر)
• موزه آب یزد (در فاصله 400 متری)
• آرامگاه وحشی بافقی (فاصله از این میدان: 1.3 کیلومتر)
• موزه مارکار (فاصله: 1.7 کیلومتر)
• آب انبار شش بادگیر (در فاصله 1 کیلومتری از میدان قرار دارد.)
• خانه لاری ها (با فاصله 2.7 کیلومتر از میدان امیر چخماق قرار گرفته است.)

نکات بازدید از میدان امیر چخماق

• هزینه بازدید از این میدان رایگان بوده و نیازی به پرداخت هزینه ندارد.
• میدان امیر چخماق در مرکز شهر واقع شده و هر ساعت که تمایل داشته باشید، می‌توانید از آن بازدید کنید.
• شهر کویری یزد آب و هوای گرمی دارد و اگر گرما شما را اذیت می‌کند، توصیه می‌کنیم در فصل‌های بهار و پاییز به این شهر سفر کنید.
• مسلماً این میدان نیز مانند سایر بناهای تاریخی شهر یزد سوژه فوق‌العاده‌ای برای عکاسی است.

سخن پایانی

میدان امیر چخماق جزو جذاب‌ترین قسمت‌های شهر یزد است که بدون بازدید از آن، سفر به این شهر نیز معنایی ندارد. در این مقاله از گردشی تاپ سعی کردیم که شما را با تاریخچه این میدان و قسمت‌های متنوع آن آشنا کنیم و درباره جاذبه‌های اطراف آن به شما بگوییم. امیدواریم که خواندن این مقاله در گردشی تاپ شما مفید واقع شده‌باشد.

سوالات متداول