خانه لاری ها

موقعیت جغرافیایی شهر یزد به گونه ‌ایست که معماری آن مختص آنجا بوده و در شهرهای دیگر کشورمان چنین معماری‌ای کمتر به چشم می‌خورد. همین امر موجب شده‌است که خانه‌هایی که از گذشته پا برجا مانده‌اند، تبدیل به مکانی جذاب برای گردشگران شود. خانه لاری ها که باقی‌مانده از دوره قاجار است، امروزه تبدیل به یکی از جاهای دیدنی یزد شده‌است. در این مقاله با ما همراه شوید تا در کنار یکدیگر سفری به دل یزد داشته باشیم.

تاریخچه خانه لاری ها

قدمت خانه لاری ها به 160 سال پیش بازمی‌گردد و در دوران قاجار ساخته شده‌است. این خانه در اصل متعلق به خاندان لاری‌ها که از شهر لار فارس برای تجارت به یزد آمده بودند، است. حاج غلام‌حسین ملازینل بنیان‌گذار این خانه بود و آن‌را برای خود و فرزندانش در سال 1243 شمسی بنا نمود. مالکین این خانه حاج غلام‌حسین و حاج محمد ابراهیم لاری یکی از تجار برجسته شهر یزد بودند. این خانه تا اواخر دوران رضاشاه پهلوی رونق داشت و پابرجا بود و نوادگان مالکین آن در آنجا زندگی می‌کردند.

در اواخر دوران پهلوی اول خانه لاری ها به دلیل موروثی شدن و انحصار وراثت تبدیل به متروکه شد و دیگر کسی آن‌جا زندگی نمی‌کرد و رو به ویرانی و نابودی می‌رفت. اما پس از مدتی خانه، خانقاه  دراویش نعمت الهی بود و دراویش دور هم جمع می‌شدند. در سال 1363 با همت سازمان میراث فرهنگی کشور، منزل لاری ها از صاحب وقت خود خریداری شد و مورد بازسازی و مرمت قرار گرفت.

خانه لاری ها کجاست؟

خانه لاری ها در خیابان امام خمینی یزد، محله قدیمی فهادان، در کنار عمارت تاریخی کلاه‌فرنگی واقع شده‌است. برای رسیدن به این مکان دیدنی می‌توانید از وسایل حمل و نقل عمومی، اتوبوس یا تاکسی استفاده کنید. اگر اتوبوس را انتخاب می‌کنید کافیست در ایستگاه مصطفی خمینی پیاده شده و ادامه راه را پیاده بروید. اگر قصد دارید با ماشین خود به خانه لاری ها بروید، به محله فهادان رفته و ماشینتان را پارک کنید و به بازدید از این خانه تاریخی بپردازید. ما لوکیشن این خانه را در گوگل مپ برای شما قرار داده‌ایم تا بتوانید بهترین مسیر را پیدا کنید.

لوکیشن در نشان

لوکیشن در بلد

معماری خانه لاری ها

شهر یزد یکی از شهرهای کویری ایران بوده که معماری و طراحی خانه‌ها در آن‌جا با سایر مناطق کشورمان متفاوت است. حتما در مورد بادگیرهای این شهر شنیده‌اید که هوای خنک را در داخل خانه به جریان در می‌آورد. خانه لاری ها از این قاعده و قانون مستثنی نیست و از همین سبک معماری پیروی می‌کند. معماری خانه تاریخی لاری ها همانند سبک خانه‌های اعیانی یزد ساخته شده‌بود و از ارزش بالایی از نظر تاریخی و معماری برخوردار است.

یکی از مهم‌ترین ارکان در ساخت خانه‌های یزد، حفظ حریم خصوصی است. به طوری که هیچ‌کسی نمی‌تواند از بیرون داخل خانه را ببیند. به جز این سبک یعنی حفظ حریم خانه از نگاه نامحرمان، یکی دیگر از مهم‌ترین چیزهایی که در این خانه و در کل شهر یزد دیده می‎‌شود بادگیرها است. با ساخت بادگیر در خانه‌ها، در تمام فصول سال هوای مطبوع و مطلوبی در داخل خانه در جریان بود. بادگیر خانه لاری ها در کنار ایوان بنا شده‌است. البته این بادگیر تنها بادگیر این خانه نیست، چند بادگیر کوچکتر دیگر برای سایر بخش‌های خانه تعبیه شده‌بود.

خانه لاری ها دارای دو قسمت بیرونی و اندرونی است و حیاط در مرکز آن قرار دارد. همچنین در دور تا دور عمارت قسمت‌های اعیان‌نشین بنا شده تا در فصول مختلف با توجه به زاویه تابش خورشید، مناسب استفاده باشد. ضلع غربی عمارت مناسب فصل بهار، ضلع جنوبی خانه با توجه به وجود بادگیر و تالار، مناسب فصل تابستان، ضلع شرقی با وجود مطبخ و اتاق آینه و سرداب برای فصل پاییز بنا شده‌بود و در آخر از قسمت شمالی خانه برای فصل زمستان استفاده می‌شد.

در ساخت خانه‌ها در مناطق کویری مانند یزد، از خشت یا همان گل خشک شده استفاده می‌کردند. مصالح به‌کار رفته در خانه لاری ها، خشت به همراه آجر، گچ و ساروج است. در فضای اعیانی خانه می‌توانید آیینه‌کاری و گچ‌بری را به وضوح ببینید که زیبایی این قسمت‌ها را چند برابر می‌کند. سراسر حیاط و دیوارهای اتاق‌ها با گچ‌بری و نقاشی های گل و بوته تزیین شده‌است.

بخش های مختلف خانه لاری ها

خانه لاری ها با مساحت 1700 متر و 1200 متر زیر بنا از چندین بخش مختلف تشکیل شده‌است که تمامی آن‌ها در کنار هم به زیبایی و ارزش خانه افزوده و سالانه گردشگران زیادی را از داخل و خارج از کشور به سوی خود می‌کشاند. حال می‌خواهیم به طور مفصل در مورد هر قسمت برای شما بگوییم تا بیشتر این خانه زیبا را بشناسید.

حیاط اصلی

اصلی‌ترین بخش این خانه باشکوه و اعیانی حیاط آن است. برای رسیدن به حیاط اصلی خانه، باید از دوم خانه وارد شوید. حوض زیبایی در وسط حیاط قرار گرفته که در تابستان یک تخت بزرگ بر روی آن قرار می‌دهند تا در آنجا نشسته و از تماشای این شاهکار هنری لذت ببرید. حیاط بزرگی که دورتا دور آن را اتاق‌ها، ایوان‌ها، تالارها و طاق‌ها در برگرفته‌است و با درختان میوه و گل‌های رنگارنگ منظره‌ای زیبا خلق کرده‌است.

ایوان ‌وسیع خانه لاری ها

یکی از مهم‌ترین بخش‌های خانه لاری ها ایوان آن است. در روزهای گرم تابستان با ایجاد یک فضای سایه و مکانی خنک برای نشستن، این ایوان بلند و مرتفع بنا شد. ایوان وسیع خانه در ضلع جنوبی خانه بنا شده‌است و مکانی برای اعضای خانواده در تابستان‌ها بود تا به دور از تابش نور خورشید در آن بنشینند و از فضای روبروی خود و نسیم خنکی که می‌وزد لذت ببرند. وجود این ایوان در راس حیاط و در کنار آن اتاق‌ها و دیگر ایوان‌ها و تالارها در دور حیاط، فضایی خاص و دلنشین به وجود آورده‌است.

بادگیر خانه لاری ها

یکی دیگر از چیزهایی که توجه شما را به‌خود جلب می‌کند بادگیرهای خانه لاری ها است. همانطور که گفتیم بادگیرها برای رساندن هوای سرد و خنک به داخل خانه ساخته شده‌بودند و در مسیر آن چوب‌هایی قرار داده شده تا وزش باد به چوب‌ها و فضای داخل بادگیر، هوای خنک را به داخل خانه بفرستد. این بادگیرها در فقط در قسمت‌هایی ساخته شده‌اند که در گرمای تابستان خانه‌ها در معرض نور خورشید و گرما هستند. اتاق‌های ضلع شمالی خانه بدون بادگیر است تا در سوز سرمای زمستان خانه هوای خانه‌ها گرم باشد.

فضاهای بسته

در قسمت شمال شرقی خانه فضاهای بسته را خواهیم دید که از یک اتاق پنج دری و اطراف آن ایوان‌های کوچک تشکیل شده‌اند. هم ردیف آن اتاق سه دری و ایوان کوچکی قرار دارد. این بخش با بخش شمالی حیاط تضادی جالب به وجود آورده است و از این مکان در فصل زمستان استفاده می‌شد. جالب است بدانید اتاق سه دری مخصوص بچه‌ها و اتاق پنج دری مخصوص خانواده بود. این اتاق‌ها مانند سایر بخش‌های خانه با گچ‌بری و نقاشی‌های زیبا و شیشه‌های رنگین و سقفی از تیرهای چوبی تزیین شده است.

سرداب خانه لاری ها

در گذشته برای نگهداری آن در مناطق خشک و کویری از سرداب استفاده می‌شد. سرداب خانه این خانه به یک بادگیر متصل است که باعث می‌شود آب را خنک نگه‌دارد. این سرداب 38 پله دارد و عمق آن به 6 متر می‌رسد و در حیاط اصلی واقع شده‌است. جالب است بدانید سرداب علاوه بر نگه‌داشتن آب کاربردهای دیگری مانند نگهداری گوشت و حبوبات دارد. سقف سرداب خانه لاری ها با گچ و نی ساخته شده و داخل آن دو شمسه قرار دارد. شمسه طراحی پر از نقش و نگار از خورشید است.

تالار آینه

یکی از زیباترین قسمت‌های خانه لاری ها تالار آیینه آن است که حتما پیشنهاد می‌کنیم از آن دیدن کنید. این تالار در ضلع شرقی خانه قرار گرفته و با گچ‌بری های هنرمندانه تزیین شده‌است. بر روی سقف و دیوارهای این جا می‌توانید آیینه‌کاری های بسیار ظریف و زیبا را ببینید و علاوه بر آن نقاشی‌هایی که در سقف این اتاق کشیده شده، هرکسی را محو خود می‌کند. این تالار نمونه‌ای جذاب از معماری ایرانی است که با منبت‌کاری و شیشه‌های رنگی و آیینه‌کاری و گچ بنا و تزیین شده‌است.

مقصد بعدی کجاست؟

شهر یزد یکی از شهرهای تاریخی ایران بوده و عنوان دومین شهر خشتی جهان را دارا است. در دل این شهر جاذبه های زیادی قرار دارد. ما لیستی از جاذبه‌های اطراف این بنا را آماده کرده‌ایم. علاوه بر بازدید از خانه لاری ها، بازدید از این مکان‌ها را از دست ندهید.

• زندان اسکندر (فاصله: 277 متر)
• میدان ساعت (با فاصله 1.7 کیلومتر از خانه لاری ها قرار گرفته است.)
• موزه سکه و مردم شناسی حیدرزاده (فاصله: 1.2 کیلومتر)
• خانه هنر یزد (با فاصله: 429 کیلومتر)
• بقعه دوازده امام (در فاصله 380 کیلومتر قرار گرفته است.)
• موزه مارکار (فاصله: 4 کیلومتر)
• میدان امیر چخماق (فاصله: 2.4 کیلومتر)

نکات بازدید از خانه لاری ها

• هزینه بازدید از خانه لاری ها برای گردشگران ایرانی 3 هزار تومان و گردشگران خارجی 20 هزار تومان است.
• شما می‌توانید همه روزه در نیمه اول سال از 08:00 الی 21:00 و در نیمه دوم سال از 08:00 الی 19:30 از این خانه زیبا بازدید کنید.
• شهر یزد از جمله شهرهای گرمسیر ایران است و تابستان‌های گرمی را پشت سر می‌گذارد. بنابراین بهترین زمان بازدید از این مکان در نیمه دوم سال در فصل پاییز و زمستان است که هوای معتدل و مطلوبی دارد.
• اگر به بناهای تاریخی علاقه دارید، این مکان می‌تواند سوژه‌ای عالی برای عکاسی شما باشد.
• خانه لاری ها با قدمتی که دارد یکی از آثار ارزشمند کشورمان محسوب می‌شود، پس وظیفه ماست که در حفظ و نگهداری آن کوشا باشیم.

کلام آخر

خانه لاری ها یکی از مکان های تاریخی بسیار زیبا در شهر یزد است که ارزش بالایی برای بازدید دارد. پیشنهاد می‌کنیم حتما بازدید از آنجا را در برنامه خود قرار دهید. امیدواریم که این مقاله مورد رضایت شما عزیزان قرار گرفته باشد و از مطالعه آن لذت برده باشید. خوشحال می‌شویم اگر تجربه بازدید از این مکان را دارید، آن را با ما و سایر کاربران گردشی تاپ را اشتراک بگذارید.

سوالات متداول