ثبت ملی مجموعه خانه فنجان های قنات قصبه گناباد
رییس اداره ثبت و حریم آثار تاریخی اداره کل میراث‌فرهنگی، گردشگری خراسان رضوی از ثبت ملی مجموعه خانه فنجان های قنات قصبه گناباد خبر داد.
به گزارش خبرگزاری مهر، محمود طغرایی اظهار کرد:
خانه فنجان به فضاهای اتاق مانندی گفته می‌شود که در گذشته کشاورزان بهره مند از آب قنات‌ها یا جوی‌های آب، برای اراضی خود از این نظام آبیاری استفاده می‌کردند، به آن محل مراجعه و از میزان زمانی که سهم آب داشتند باخبر می‌شدند.
رئیس اداره ثبت و حریم آثار تاریخی اداره کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان رضوی با بیان این‌که نظام آبیاری سنتی در اغلب قنات‌ها در گذشته بر اساس ساعت آبی بوده است، تصریح کرد:
این ساعت شامل یک فنجان سوراخ‌دار خالی در داخل یک تاس یا کاسه پر آب است و مقدار زمان مشخصی که آب از کاسه وارد فنجان بالایی می‌شده برابر با سهم یا سهام هر کشاورز از آب قنات بوده است.
وی اظهار کرد:
این فضاها خیلی کوچک است و عمدتاً به‌صورت مدور با سقف‌های گنبدی کوچک ساخته شده‌اند. قدمت این سازه‌ها عمدتاً از دوره قاجار یا کمی قدیمی تر هستند.
طغرایی گفت:
این خانه‌ها در اراضی پایین دست قنات و در مسیرهای اصلی یا فرعی و با فاصله‌های مشخصی از هم ساخته می‌شدند.
رئیس اداره ثبت و حریم آثار تاریخی اداره کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان رضوی افزود:
هم‌اکنون شش خانه فنجان در این اراضی مورد مستندسازی و ثبت ملی قرار گرفته و ضروری است مورد حفاظت، مرمت و باز زنده سازی قرار گیرند.
وی یادآور شد:
قنات قصبه گناباد در زمره قنات‌های بسیار با ارزش ایرانی قرار داشته، در فهرست میراث فرهنگی جهانی یونسکو ثبت و برنامه‌های عمده‌ای در معرفی آن تاکنون صورت گرفته است.
طغرایی تصریح کرد:
ساختار تقسیم سنتی آب قنات‌های تاریخی خراسان نیز به عنوان نشانه‌هایی از نبوغ ریاضی مبتنی بر دانش بومی در هر منطقه نیز در فهرست آثار میراث‌فرهنگی ناملموس کشور ثبت شده است.
