کاخ گلستان

کاخ گلستان به واسطه پیشینه و معماری جذابی که دارد، یکی از مشهورترین و جذاب‌ترین جاذبه های گردشگری تهران شناخه می‌شود. این کاخ باشکوه از اهمیت فوق‌العاده‌ای در کشورمان برخوردار است و یکی از مهم‌ترین بناهای تاریخی ایران به شمار می‌رود. چنانچه می‌خواهید با تاریخچه، معماری و بخش‌های مختلف این جاذبه آشنا شوید، ادامه مقاله را به هیچ عنوان از دست ندهید.

تاریخچه کاخ گلستان

قدمت کاخ گلستان به سال 945 شمسی، در دوران شاه عباس صفوی باز می‌گردد، اما چندین بار در دوران‌های مختلف مورد مرمت و بازسازی قرار گرفته است. بنای اولیه کاخ با کاخی که امروزه می‌بینیم بسیار متفاوت بوده و با توجه به شواهد تاریخی بنای بسیار ساده‌ای داشته که اطراف آن را درختان چمن گرفته بودند. اگر با دقت به معماری بنا بنگریم، هنوز با با گذشت بیش از 440 سال از ساخت این بنا، عناصری از معماری زندیه را خواهیم دید.

پس از صفویان، با روی کار آمدن کریمخان زند، دستور بازسازی کاخ صادر شد و تغییراتی بر روی این بنای تاریخی صورت گرفت و بخش‌های جدیدی در آن دوران به آن اضافه شد. در اصل می‌توان گفت اساس عمارت کنونی که در این مجموعه شاهد هستیم در دوران زندیه شکل گرفته است. برای مثال محوطه کنونی کاخ در زمان کریمخان بنا شده‌است. پس از فروپاشی زندیه، آقا محمدخان قاجار نیز در این کاخ به عنوان پادشاه ایران منتخب و تاج‌گذاری شد و بعد از طی 54 سال مقام پادشاهی به ناصرالدین شاه قاجار رسید و ایشان هم در همین کاخ تاج‌گذاری شدند و برای مدت 50 سال در این مکان سکونت کردند.

با دستور ناصرالدین شاه قاجار نیز این کاخ تغییرات زیادی یافت و بخش‌های متعددی به آن افزوده شد. در ادامه دوران قاجار نیز تغییرات زیادی صورت نگرفت اما رخدادهای مهمی نظیر مانواع جلسات مهم دولتی، تاج‌گذاری رضاشاه پهلوی و تاج‌گذاری محمدرضا شاه پهلوی در این کاخ باشکوه صورت گرفت. کاخ گلستان در بهمن ماه سال 1344 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید و همچنین از دیگر افتخارت این کاخ بی‌نظیر ثبت شدن نام آن در تیرماه سال 1392 در فهرست جهانی یونسکو است.

کاخ گلستان کجاست؟

کاخ گلستان در خیابان پانزده خرداد، درست در ضلع شمالی میدان ارگ واقع شده‌است. اگر حوصله ترافیک سنگین خیابان‌های تهران را ندارید، بهترین انتخاب برای شما مترو است. کافیست در ایستگاه 15 خرداد پیاده شوید و مسیر خیابان داور پیش بگیرید تا به این کاخ باشکوه برسید. چنانچه قصد دارید با ماشین شخصی خود به بازدید از این کاخ بپردازید، هرجای شهر که هستید خودتان را به خیابان پانزده خرداد رسانده و وارد خیابان داور شوید. همچنین می‌توانید از لوکیشن زیر جهت مسیریابی بهتر استفاده کنید.

لوکیشن در نشان

معماری کاخ گلستان

همانطور که در بخش تاریخچه مقاله گفتیم، از زمان تاسیس این کاخ تا به امروز چندین و چند بار در دوران‌های مختلف مورد مرمت و بازسازی قرار گرفته و با توجه به اسناد تاریخی برخی جاهای آن به طور کامل ویران شده‌است. کاخ گلستان دارای چندین تالار و عمارت بوده و پایه و سبک معماری به کارگرفته شده در آن، معماری اصیل ایرانی است، اما در برخی از بخش‌های آن تلفیقی از معماری اروپایی و ایرانی را شاهد هستیم.

کاشی‌کاری، آیینه‌کاری، طلاکاری، منبت‌کاری، انواع نقش و نگارها با مضمون رزم و نبرد، گل و بوته، شکار، عاشقانه و غیره همگی از عناصر به کارگرفته شده در تزئینات این کاخ است که آن را بسیار جذاب و دیدنی می‌کند و چشم هر بیننده‌ای را به سوی خود می‌کشاند.

نکته: اگر می‌خواهید با استفاده از تور مجازی در بخش‌های مختلف این مجموعه ماجراجویی کنید، روی این لینک کلیک کنید.

بخش های مختلف کاخ گلستان

همانطور که در بخش‌های قبل اشاره شد، کاخ گلستان دارای چندین بخش مختلف است که هر کدام از آن‌ها برای هدفی خاص و در دوران‌های گوناگون ساخته شده‌است. در ادامه مطالب به معرفی هریک از این بخش‌ها می‌پردازیم.

تالار آینه

یکی از زیباترین تالارهای کاخ گلستان، تالار آینه است. این تالار شهرت خود را مدیون نقاشی استاد کمال‌الملک است که به همین اسم، نام‌گذاری شده و تصویری از ناصرالدین شاه قاجار را به نمایش می‌گذارد. جالب است بدانید 5 سال بر روی این نقاشی و جزئیاتش کار شده‌است. از دلایل نامگذاری این تالار، آینه‌کاری‌های زیبای آن است که در سراسر تالار می‌توانید ببینید. در این مکان سه ارسی بزرگ قوسی‌شکل بسیار زیبا روبروی باغ بنا شده که با تابش خورشید به آن رنگ‌های بی‌نظیری را درون تالار خواهیم دید.

شمس العماره در کاخ گلستان

معروف‌ترین بنای ساخته شده در کاخ گلستان که به دستور ناصرالدین شاه قاجار نیز ساخته شد، عمارت شمس العماره است. داستان جالبی پشت این عمارت وجود دارد و آن این است که ناصرالدین شاه در هنگام سفر خود به اروپا، مجذوب آسمان خراش‌های آن‌جا شده و بلافاصله دستور می‌دهد تا شبیه به آن‌ها را در مجموعه خود بسازند. درون عمارت با گچ‌بری‌های زیبا، آینه‌کاری، نقاشی و کاشی‌کاری تزئین شده و تلفیقی از معماری اروپایی – ایرانی است.

این عمارت در سال 1284 در 5 طبقه با ارتفاع کلی 35 متر ساخته شد که در آن زمان بلندترین ساختمان تهران شناخته می‌شد. طراحی ساختمان شمس العماره به‌عهده معمار خوش‌ذوق، محمدعلی کاشی بود. طراحی و ساخت چنین ساختمانی که در آن دوران هنوز رایج نبود، خود نیز از افتخاراتی است که نصیب این معمار ایرانی شد. جالب است بدانید بعدها این عمارت به محل برگزاری جلسات دولت تبدیل شد و به هیئت وزرا نیز معروف است.

ایوان تخت مرمر

یکی از قدیمی‌ترین بناهایی که در کاخ گلستان ساخته شده و قدمت آن به دوران زندیه بازمی‎گردد، ایوان تخت مرمر و یا دیوانخانه است. در ابتدا این ایوان با تزئیناتی همچون گچ‌کاری، سنگ‌تراشی، آینه‌کاری، مشبک‌کاری و غیره بنا شده بود که بعد ها در سال 1179 شمسی به دستور فتحعلی شاه قاجار تختی از جنس مرمر توسط سنگ‌تراش اصفهانی ساخته شد و در این‌ مکان قرار داده شد. این تخت، شبیه به تخت سلیمان ساخته شده که بر روی دوش سه دیو و شش فرشته قرار دارد. جالب است بدانید برای ساخت این تخت از 65 قطعه مرمر استفاده شده‌است.

تالار سلام کاخ گلستان

این تالار در قسمت ضلع شمال غربی کاخ گلستان واقع شده‌است و با نام‌های تالار سلام، تالار تاج‌گذاری و اتاق موزه از آن یاد می‌شود. جالب است بدانید این تالار هم به دستور ناصرالدین شاه با الهام از موزه‌های اروپایی ساخته شده‌است. قدمت این تالار به سال 1251 شمسی برمی‌گردد و از این‌رو به آن تالار تاج‌گذاری می‌گویند، چرا که تاج‌گذاری شاهان پهلوی در این مکان صورت گرفته‌است و اکنون به عنوان موزه مورد استفاده قرار می‌گیرد.

تالار سلام با مساحت هزار مترمربع خود، عنوان بزرگ‌ترین تالار کاخ گلستان را دارد و دارای 9 پنجره است. این تالار هم مانند باقی تالارها با آینه‌کاری و گچ‌کاری تزئین شده‌است. در این مکان می‌توانید اشیای گران قیمتی نظیر تیر و کمان نادرشاه افشار، تاج آقا محمدخان قاجار، زره شاه اسماعیل صفوی و اشیای باارزش دیگری را ببینید. طراحی و معماری این تالار برعهده معمار سلطنتی دوران ناصرالدین شاه، حاجی ابوالحسن، ملقب به صنیع‌ الملک بود.

تالار الماس

یکی دیگر از تالارهای چشم‌نواز کاخ گلستان، تالار الماس است که به واسطه آینه‌کاری‌های بی‌نظیر آن به این نام شهرت یافت. این تالار به دستور فتحعلی شاه قاجار ساخته شد و در دوران ناصرالدین شاه تغییرات اندکی بر روی آن اعمال شد. این تالار در کنار عمارت بادگیر قرار دارد و بالاخانه‌ها و دهلیزها زیبایی خاصی به آن بخشیده است.

کتابخانه کاخ گلستان

این کتابخانه سلطنتی به دستور فتحعلی شاه قاجار بنا شد و از دو بخش نسخ خطی و کتابخانه چاپی تشکیل شده‌است و در ضلع شمال شرقی کاخ قرار دارد. بخش کتابخانه چاپی آن در دوران پهلوی دوم آغاز به کار کرد. در این کتابخانه بیش از 7 هزار کتاب وجود دارد که تقریبا 2500 کتاب آن تاریخی است.

در بخش نسخه‌های خطی با کتاب‌هایی نظیر شاهنامه، هزار و یک شب، مرقع گلشن و قرآن‌های دوران قاجار و پیش از آن روبرو هستید و در بخش کتاب‌های چاپی می‌توانید یکی از قدیمی‌ترین کتاب باقی‌مانده از دوران قاجار به نام «طوفان البکاء» را ببینید. جالب است بدانید در دنیا فقط 56 نسخه از این کتاب موجود است و به صور اختصاصی به زندگی امامان اشاره می‌کند.

جاذبه های اطراف کاخ گلستان

جاهای دیدنی تهران به کاخ گلستان ختم نمی‌شود و هنوز چندین و چند مکان دیگر مانده که باید از آن‌ها دیدن کنید. در ادامه لیستی از بهترین این مکان‌ها را به همراه فاصله‌شان تا این کاخ برایتان قرار داده‌ایم تا مناسب‌ترین گزینه را جهت بازدید انتخاب کنید.

• بازار تهران (فاصله تا کاخ گلستان 350 متر)
• عمارت مسعودیه (در فاصله 2.3 کیلومتر از کاخ قرار دارد)
• امامزاده یحیی (با فاصله 2.6 کیلومتر)
• دربند (با فاصله 20 کیلومتر)
• موزه جواهرات ملی ایران (فاصله: 4 کیلومتر)
• باغ نگارستان (با فاصله 3.5 کیلومتر از کاخ تاریخی گلستان)

نکات بازدید از کاخ گلستان

• هزینه بلیط ورودی جهت بازدید از کاخ گلستان 5 هزار تومان است، اما برای بازدید از تالارها و موزه‌های واقع در این کاخ باید هزینه‌ای جدا پرداخت کنید. این نکته را در نظر داشته باشید که بازدید از تالار برلیان، تالار ظروف و خلوت کریمخانی رایگان است.
• هزینه بازدید از عمارت شمس العماره 5 هزار تومان، ایوان تخت مرمر 4 هزار تومان، کاخ اختصاصی 5 هزار تومان، موزه مخصوص 4 هزار تومان، موزه نگارخانه 4 هزار تومان، عمارت بادگیر 4 هزار تومان، تالار الماس 4 هزار تومان و کاخ ابیض 4 هزار تومان است. شاید کمی عجیب به نظر برسد، اما مطمئن باشید هریک از بخش‌های مختلف این کاخ، برای یک‌بار هم که شده ارزش دیدن دارد.
• ساعت بازدید از کاخ گلستان در نیمه نخست سال از ساعت 09:30 الی 18:30 و در نیمه دوم سال از ساعت 09:00 الی 18:30 است. مجموعه کاخ گلستان در زمان تعطیلات رسمی کشور، بسته است.
• بهترین زمان سفر به تهران و بازدید از جاذبه‌های دیدنی آن فصل بهار و ایام نوروز است. در این فصل هوای معتدل و مطلوبی در انتظار شماست و شهر نسبت به سایر زمان‌ها خلوت‌تر است.
• در کاخ گلستان مکانی به نام چاپخانه قرار دارد که می‌توانید در آن‌جا لباس قاجاری پوشیده و عکاس از شما عکس یادگاری بگیرد. علاوه بر آن در این کاخ امکانات رفاهی نظیر سرویس بهداشتی، نمازخانه و آبدارخانه جهت رفاه حال بازدیدکنندگان تعبیه شده‌است.
• در این کاخ شما هزاران سوژه جهت عکاسی دارید و شاید عکس گرفتن از تمام بخش‌های آن نصف روز زمان ببرد، پس عکاسی از عناصر معماری در این کاخ زیبا را به هیچ وجه از دست ندهید.

کلام آخر

کاخ گلستان یکی از زیباترین و باارزش‌ترین کاخ‌های ساخته شده در دوران صفویه است که دارای چندین بخش مختلف بوده و هر کدام از آن‌ها با زیباترین شکل ممکن بنا شده‌است. پیشنهاد می‌کنیم اگر شرایط سفر به تهران برایتان مهیا شد، حتما بازدید از این کاخ باشکوه را در اولویت قرار دهید و با عناصر معماری اصیل ایرانی آشنا شوید. امیدواریم که این مقاله از گردشی تاپ برایتان مفید واقع شده باشد و با دید بازتری از این مکان جذاب بازدید کنید. چنانچه تجربه بازدید از این کاخ را دارید، آن را با ما و سایر کاربران به اشتراک بگذارید.

سوالات متداول