مسجد جامع تسوج

در دل بافت تاریخی شهر تسوج، بنایی آرام و ساکت ایستاده که قرن‌هاست ندای ایمان و روحانیت را در گوش زمان زمزمه می‌کند. مسجد جامع تسوج نمونه‌ای درخشان از پیوند تاریخ، فرهنگ و مذهب در شمال غرب ایران است که قدمت آن به دوران تیموریان بازمی‌گردد و امروزه آن را به یکی از جذاب‌ترین جاهای دیدنی تبریز و شهرستان تسوج تبدیل کرده است. در این مقاله همراه ما باشید تا به بررسی بیشتر تاریخچه و معماری این بنا بپردازیم.

تاریخچه مسجد جامع تسوج

مسجد جامع تسوج یکی از آثار تاریخی برجسته‌ی شهر تسوج در استان آذربایجان شرقی است که ساخت آن به دوران تیموریان، حدود قرن دهم هجری قمری بازمی‌گردد. با وجود گذشت قرن‌ها از بنای اولیه‌ی آن، این مسجد همچنان پابرجاست و به‌عنوان محل عبادت روزانه‌ی مردم مورد استفاده قرار می‌گیرد.

این موضوع نشان‌دهنده‌ی اهمیت مذهبی و فرهنگی این بنا در طول تاریخ است. ثبت رسمی این مسجد در فهرست آثار ملی ایران، در تاریخ اول فروردین سال ۱۳۴۷ و با شماره ۷۸۱ صورت گرفته است که بر ارزش تاریخی آن تأکید می‌کند.

یکی از شواهد تاریخی مهم درباره‌ی مسجد، کتیبه‌ای است که بر پیشانی ورودی آن حکاکی شده است. این کتیبه سنگی، فرمانی از یکی از شاهان صفوی است که به خط ثلث برجسته و بسیار زیبا روی سنگ فلفلی یک‌پارچه نوشته شده. متن این فرمان بیانگر توجه ویژه‌ی حکومت وقت به رفاه مردم تسوج بوده و حتی بخش‌هایی از فعالیت‌های اقتصادی محلی، مثل کوزه‌فروشی و حرفه‌های دیگر، از مالیات معاف شده‌اند. این نشانه‌ای از جایگاه مهم تسوج و مسجد آن در ساختار اجتماعی و سیاسی آن زمان است.

مسجد جامع تسوج کجاست؟

مسجد جامع تسوج در شهرستان تسوج، خیابان امام خمینی (ره) و در محله‌ی قدیمی بابا هدایت واقع شده است که درب اصلی آن مستقیماً به داخل بازار سنتی تسوج باز می‌شود. شما به راحتی از مرکز شهر، تنها با چند دقیقه پیاده‌روی به مسجد خواهید رسید. اگر برای اولین بار است که به این شهر سفر می‌کنید و با خیابان‌های آن آشنا نیستید، لوکیشن زیر در گوگل مپ به شما در مسیریابی کمک می‌کند.

لوکیشن در بلد

معماری مسجد جامع تسوج

از نظر معماری، مسجد جامع تسوج طرحی ساده اما کاربردی دارد که به خوبی نیازهای عبادی، آموزشی و اجتماعی زمان خود را پاسخ می‌داده است. بنای مسجد دارای دو ورودی است که ورودی اصلی آن در قلب بازار قدیمی تسوج قرار دارد. این ورودی به حیاطی با باغچه‌ای کوچک باز می‌شود که حس آرامش‌بخشی را به بازدیدکنندگان منتقل می‌کند.

وضوخانه مسجد در بخش غربی این حیاط واقع شده و در سمت شرق، دکان‌هایی متعلق به موقوفات مسجد قرار دارند. در بخش شمالی نیز، دکان‌های دیگر بازار دیده می‌شود که فضای مسجد را به بافت تجاری شهر پیوند می‌زند.

در معماری کلی مسجد، بخش‌های متنوعی دیده می‌شود؛ از جمله گنبد، ایوان روباز برای نماز جماعت، شش حجره برای اقامت طلاب علوم دینی، سردابی که احتمالاً به‌عنوان مقبره مورد استفاده بوده، و یک باغ در قسمت جنوبی. دو مناره بلند در دو سوی ورودی مسجد قرار دارند که گرچه فاقد کلاهک هستند، اما با راه‌پله‌های مارپیچ خود به عناصر شاخص مسجد تبدیل شده‌اند. درخت چنار کهنسالی نیز در کنار مناره غربی دیده می‌شود که فضایی دل‌نشین به محوطه مسجد بخشیده است.

مساحت کلی مسجد چیزی در حدود ۱۱۲۰ متر مربع است و از ۲۴ ستون برای نگه‌داری سقف آن استفاده شده که تنها چهار عدد از آن‌ها آجری و باقی از جنس سنگ هستند. ستون‌های سنگی با سرستون‌های مقرنس‌دار، جلوه‌ای هنری و باوقار به شبستان مسجد بخشیده‌اند.

همچنین در دو سمت شرقی و غربی بنا، فضاهایی موسوم به «خواجه‌نشین» قرار دارند که برای استراحت یا پذیرایی در نظر گرفته می‌شده‌اند. وجود سرداب‌هایی در بخش‌هایی از بنا که با مصالحی چون کلوخ و آجر پر شده‌اند، نشان‌دهنده‌ی استفاده چندمنظوره از فضاهای زیرزمینی نیز هست.

جاذبه های دیدنی اطراف مسجد

• موزه صدا تبریز
• بازار تاریخی تسوج
• موزه آذربایجان
• حمام تاریخی تسوج
• خانه پروین اعتصامی

نکات بازدید از مسجد جامع تسوج

• مسجد جامع تسوج همه‌روزه در ساعات ابتدایی روز تا غروب آفتاب پذیرای بازدیدکنندگان است. همچنین در زمان نمازهای ظهر و مغرب، مسجد به روی عموم باز است اما لطفاً با احترام به فضای عبادی، سکوت را رعایت کنید.
• بازدید از این مسجد همچون سایر مساجد تاریخی کشورمان، رایگان است.
• بهترین فصل بازدید از این جاذبه تاریخی و مذهبی و سایر جاهای دیدنی شهر تبریز و تسوج فصل بهار و تابستان است.
• گرفتن عکس یادگاری در این مکان تاریخی باشکوه را فراموش نکنید.
• خواهشمندیم از ایجاد سر و صدا و آسیب به بنای مسجد جداً خودداری نمایید.

کلام آخر

در میان هیاهوی زندگی مدرن، گاهی باید به گذشته سر زد؛ جایی همانند مسجد جامع تسوج که هر آجرش روایتگر ایمان، صبوری و شکوه نسل‌هایی است که بی‌ادعا زیستند و ردپایشان را در تاریخ ماندگار کردند. این مسجد باشکوه با وجود تغییرات و مرمت‌های مختلف، توانسته ساختار اصلی خود را حفظ کند و همچنان فعال باقی بماند. امیدواریم از خواندن این مقاله از گردشی تاپ نهایت لذت را برده باشید.

سوالات متداول