کاخ شهربانی

کاخ شهربانی یکی از بناهای مهم دوران پهلوی اول است که در سال ۱۳۱۵ در مرکز شهر تهران، در میدان مشق، برای اداره شهربانی تهران ساخته شد. این کاخ که امروزه به وزارت امور خارجه پایتخت تبدیل شده، یکی از زیباترین جاذبه های گردشگری تهران محسوب می‌شود. این بنا با الهام از معماری باستانی تخت جمشید و استفاده از عناصر مدرن اروپایی طراحی شده است. پیشنهاد می‌کنیم در ادامه مقاله همراه ما باشید تا سری به دل این کاخ باشکوه بزنیم.

تاریخچه کاخ شهربانی

کاخ شهربانی در سال ۱۳۱۵ در مرکز تهران، در میدان مشق (باغ ملی)، به عنوان محل اداره شهربانی تهران ساخته شد. در سال ۱۳۸۱، وزارت امور خارجه ایران این ساختمان را از نیروی انتظامی جمهوری اسلامی خریداری کرد و پس از انجام بازسازی‌هایی در دهه گذشته، از آن با عنوان ساختمان شماره ۹ وزارت امور خارجه برای مقاصد اداری استفاده نمود. این ساختمان در دوره‌ای به نام ساختمان شهربانی کل کشور نیز شناخته می‌شد.

با آغاز حکومت رضاشاه، نیاز به تأسیس نهادهای مدرن همچون بانک‌ها، دادگستری، ثبت احوال و دیگر ادارات دولتی به شدت احساس می‌شد. با این حال، ساخت این نهادها با روش‌های سنتی امکان‌پذیر نبود، زیرا این ساختمان‌ها به سبک معماری و فضاهای خاصی نیاز داشتند. معمارانی که در این دوره به معرفی معماری اروپایی به تهران پرداختند، یا خود اروپایی بودند یا تحصیلات خود را در دانشگاه‌های اروپا گذرانده بودند.

این معماران سبکی جدید از معماری را پایه‌ریزی کردند که می‌توان آن را «معماری نئوکلاسیک ایرانی» دانست. در این سبک، ساختار و طراحی داخلی ساختمان‌ها بر اساس معماری مدرن بوده، اما برای تزئینات و نما از عناصر معماری ایران باستان الهام گرفته می‌شد.

کاخ شهربانی کجاست؟

کاخ شهربانی تهران در حدفاصل خیابان امام خمینی (ره) و خیابان سی تیر این شهر واقع شده است. برای دسترسی به کاخ شهربانی، می‌توانید با استفاده از خط یک مترو (تجریش-کهریزک) یا خط دو (فرهنگسرا-صادقیه) به ایستگاه متروی امام خمینی برسید. از آنجا با پنج دقیقه پیاده‌روی به سمت غرب به سردر باغ ملی خواهید رسید. با ورود به میدان مشق، کاخ شهربانی در دید شما خواهد بود.

اگر تصمیم دارید با اتوبوس به این مکان بروید، می‌توانید از اتوبوس‌هایی استفاده کنید که به میدان امام خمینی (ره)، پایانه فیاض‌بخش یا پایانه قورخانه می‌روند. سپس از آن پایانه‌ها به سمت شمال حرکت کنید تا به خیابان امام خمینی (ره) و سردر باغ ملی برسید. از سردر وارد میدان مشق شوید تا به کاخ شهربانی دسترسی پیدا کنید. لوکیشن زیر در گوگل مپ می‌تواند راهنمای خوبی در مسیر شما باشد.

لوکیشن در نشان

معماری کاخ شهربانی

کاخ شهربانی و بسیاری از بناهای اطراف آن به سبک «نئوکلاسیک ایرانی» ساخته شده‌اند، سبکی که در آن تلفیقی از معماری سنتی ایرانی و معماری اروپایی به چشم می‌خورد. از چهره‌های برجسته این سبک در ایران می‌توان به آندره گدار و نیشه اشاره کرد. طراحی داخلی این بنا الهام گرفته از معماری اروپایی و بناهای باستانی ایران، از جمله تخت جمشید، است.

این کاخ توسط گابریل گورکیان، معمار مشهور ارمنی، طراحی و با همکاری قلیچ باقلیان و تحت نظارت فنی علی خان مهندس ساخته شد. این ساختمان سه طبقه با زیربنایی حدود ۲۱ هزار متر مربع دارد. تزیینات داخلی، شامل گچ‌بری‌ها و آینه‌کاری‌های زیبا، نظر هر بیننده‌ای را جلب می‌کند. بخش بیرونی بنا نیز با نقش‌های برجسته و ستون‌های الهام‌گرفته از معماری هخامنشی و تندیس‌های برجسته تزئین شده است. پلکان‌های سنگی دوطرفه این کاخ شباهت زیادی به پلکان‌های کاخ آپادانا در تخت جمشید دارند.

این بنا به‌صورت شمالی-جنوبی قرار گرفته و طرحی شبیه به حرف E دارد. سه بخش شرقی-غربی این ساختار اصلی را قطع می‌کنند. کل ساختمان از زیرزمین گسترده‌ای برخوردار است که با پایه‌های قطور و طاق‌ها و گنبدهای آجری ساخته شده است. ارتفاع طاق‌ها از شمال به جنوب به‌دلیل شیب طبیعی زمین متغیر است. طبقات اول و دوم دارای طرح‌های مشابه هستند که شامل راهروهای بلندی است که از دو سمت به اتاق‌های مختلف وصل می‌شوند و نور از یک سمت به اتاق‌ها می‌تابد.

یکی از بخش‌های برجسته کاخ، قسمت مرکزی آن است. پلکان عریضی از هر دو سمت خیابان به ایوانی مجلل متصل می‌شود. این ایوان بزرگ به تالار اصلی ورودی راه دارد که برای برگزاری مراسم تشریفاتی و نظامی استفاده می‌شود.

جاهای دیدنی اطراف کاخ شهربانی

کاخ شهربانی در منطقه تاریخی میدان مشق تهران واقع شده و در اطراف آن چندین جاذبه تاریخی و فرهنگی مهم وجود دارد که بازدید از آن‌ها می‌تواند تجربه‌ای غنی و جذاب برای علاقه‌مندان به تاریخ و معماری باشد:

• موزه ملی ایران
• خانه دکتر علی شریعتی
• سردر باغ ملی
• خانه ناصرالدین میرزا
• بام تهران

نکات بازدید از کاخ شهربانی

• بازدید از فضاهای داخلی کاخ شهربانی امکان‌پذیر نیست، اما می‌توانید از نمای بیرونی آن لذت ببرید. توصیه می‌شود در ساعات روز به بازدید بروید تا بتوانید جزئیات معماری بنا را بهتر مشاهده کنید.
• با توجه به موقعیت مکانی کاخ در مرکز شهر، در نظر داشته باشید که در ساعات پرتردد ممکن است با ترافیک سنگین و شلوغی وسایل نقلیه عمومی مواجه شوید.
• عکاسی از نمای بیرونی بنا امکان‌پذیر است، بنابراین می‌توانید از این فرصت برای ثبت زیبایی‌های معماری کاخ استفاده کنید.

سخن پایانی

کاخ شهربانی امروز به‌عنوان بخشی از وزارت امور خارجه ایران، همچنان به عنوان نمادی از پیوند تاریخ و مدرنیته مورد استفاده قرار می‌گیرد. این بنا با حفظ ارزش‌های تاریخی و فرهنگی خود، یادآور دوران شکوه‌مند معماری ایرانی است و اهمیت آن به عنوان یک میراث ملی تا به امروز محفوظ مانده است. امیدواریم که این مقاله از گردشی تاپ نظر شما را به خودش جلب کرده باشد. از اینکه تا انتها همراه ما بودید، سپاسگزاریم.

سوالات متداول