موزه شه لافتی

موزه آیین‌های پهلوانی و زورخانه‌ای یا موزه شه لافتی مشهد، با تلاشی فردی و همتی ملی، نماد زنده‌ای از فرهنگ پهلوانی ایران است. این موزه توسط مرشد علی‌اکبر قاسمی، یکی از چهره‌های برجسته ورزش‌های باستانی خراسان، با هدف حفظ و ترویج آیین‌های پهلوانی تأسیس شده است. هر گوشه از این موزه بازتابی از تاریخ و جوانمردی پهلوانان ایرانی است و گواهی بر اهمیت میراث معنوی این سرزمین کهن است. این موزه که یکی از زیباترین جاهای دیدنی مشهد محسوب می‌شود، همه روزه میزبان گردشگران زیادی است.

اگر می‌خواهید بیشتر با آن آشنا شوید تا پایان همراه ما باشید.

تاریخچه موزه شه لافتی 

موزه شه لافتی مشهد، با هدف حفظ و معرفی آیین‌های پهلوانی و زورخانه‌ای، توسط مرشد علی‌اکبر قاسمی، معروف به پهلوان رستم، تأسیس شد. کلنگ‌زنی این موزه در سال ۱۳۸۴ انجام شد و در مدت دو سال به بهره‌برداری رسید. قاسمی که یکی از چهره‌های برجسته ورزش‌های باستانی در خراسان است، تمام تلاش خود را به کار گرفت تا این موزه را به مکانی زنده برای یادآوری فرهنگ پهلوانی تبدیل کند. او از مهارت‌های شخصی‌اش در زمینه معماری، نجاری و آهنگری بهره برد تا مراحل ساخت موزه و جمع‌آوری آثار مربوطه را به‌تنهایی انجام دهد.

موزه شه لافتی با اشیای ارزشمندی که به نمایش گذاشته، توانسته است به یکی از مقاصد محبوب گردشگران و علاقه‌مندان به فرهنگ و تاریخ پهلوانی تبدیل شود. این موزه به‌ویژه برای کسانی که به شاهنامه و مفاهیم پهلوانی علاقه دارند، جذاب است. از زمان افتتاح، موزه شه لافتی نه‌تنها به حفظ و احیای سنت‌های پهلوانی پرداخته، بلکه نام مرشد قاسمی را نیز به‌عنوان یک چهره برجسته در این زمینه ماندگار کرده است.

موزه شه لافتی کجاست؟

موزه شه لافتی در روستای چهاربرج و در فاصله‌ای حدود ۳۰ کیلومتری از مشهد واقع شده است. برای دسترسی به این موزه، کافی است در امتداد جاده شاهنامه به سمت مقبره فردوسی حرکت کنید. در سمت چپ این مسیر، روستای مشهور چهاربرج قرار دارد. در یکی از ورودی‌های روستا، تابلویی با عنوان «ورزش‌خانه آیین‌های زورخانه‌ای شه‌لافتی، طابران توس» توجه شما را جلب می‌کند.

با وجود اینکه موزه چندان از جاده اصلی دور نیست، ولی مسیر آن ناهموار است. پس از گذر از این مسیر کوتاه و چالش‌برانگیز، به زورخانه‌ای سنتی و قدیمی می‌رسید که یادآور سبک و سیاق زورخانه‌های ۷۰۰ سال پیش است. با کمک لوکیشن زیر در گوگل مپ به راحتی می‌توانید مسیریابی کنید.

لوکیشن در بلد

آثار درون موزه شه لافتی 

ورودی زورخانه با درب کوچکی مزین شده که برای ورود به آن باید خم شوید. بالای آن، جمله‌ای با خطی زیبا نوشته شده: «سر تعظیم فرود آور به هنگام ورود/ چون که جای ادب و رسم جوانمردان است.» این ورودی یادآور اهمیت تواضع و احترام در آیین‌های پهلوانی است.

موزه آیین‌های پهلوانی مشهد به سه بخش اصلی تقسیم شده است: زورخانه، لنگری و مطبخ‌خانه. بخش اصلی موزه، زورخانه است که در آن تصاویر، عکس‌ها و وسایل ورزشی پهلوانان معاصر و پیشینیان به نمایش گذاشته شده است. لنگری که در کنار گود زورخانه قرار دارد، محلی بود که پهلوانان پس از ورزش برای استراحت و نوشیدن دمنوش‌هایی مانند اسطوخودوس و ختمی به آنجا می‌رفتند.

در قسمتی دیگر از موزه، عیارخانه واقع شده که یادآور لمکده‌های سنتی است. مرشد قاسمی درباره آن چنین توضیح می‌دهد: «عیارخانه شامل هشت جایگاه است؛ چهار جایگاه مربوط به پهلوانان چهار دروازه‌ی خبوشان، رزان، طابران، مرو و نوچه‌های آن‌ها، دو جایگاه برای سلسله سادات رضوی و علوی و دو جایگاه نیز به مرشدان و نورسته‌ها اختصاص دارد.» در مرکز عیارخانه، مکانی برای تمرین فنون پهلوانی و روایت‌گری نقالان شاهنامه تعبیه شده است. این فضا همچنین مکانی برای گلریزان و دادوستدهای خیرخواهانه است؛ جایی که بسیاری از مردم مشکلات مالی یا بخت و اقبال خود را از طریق حمایت پهلوانان حل می‌کنند.

مجموعه آثار این موزه بسیار غنی است و شامل اشیای متنوعی از جمله میل‌های پهلوان حاجی فخار، کباده‌ی پهلوان حسن لواسانی، تصاویر پهلوانان قدیمی، لباس‌های پهلوانان، وسایل ورزشی و ابزارهای کاری مربوط به پهلوانان قصاب می‌شود. هر یک از این اشیا یادگاری از تاریخچه‌ی پهلوانی و آیین‌های زورخانه‌ای ایران است.

علی‌اکبر قاسمی، مرشد و بنیان‌گذار این موزه، طی ۴۵ سال به مناطق مختلف ایران از جمله سبزوار، نیشابور، سرخس، سمنان، تهران و خوزستان سفر کرده و علاوه بر ابزار ورزش پهلوانی، مجموعه‌ای از وسایل تاریخی نظیر ابزار آرایشگری، آلات موسیقی، وسایل سوارکاری، ظروف سفالی، گهواره، ترازو، و حتی وسایل علمی و آموزشی جمع‌آوری کرده است. قاسمی در هر گوشه از این موزه، داستانی برای گفتن دارد؛ از موتور دکتر شیخ، پزشک خیر مشهدی با روحیه پهلوانی، تا تنبک “جیگی‌جیگی ننه‌خانم” و تراکتوری که به گفته مرشد، تصویرش پشت اسکناس‌های بیست‌تومانی قدیمی دیده می‌شود.

همچنین، سازمان جهانی فنون رزمی و تربیت بدنی حرفه‌ای، از مرشد علی‌اکبر قاسمی به‌عنوان مرشد اعظم و یکی از پیشکسوتان ورزش باستانی ایران تقدیر کرده و لوحی را به پاس زحمات بی‌وقفه او به او اهدا کرده است.

جاذبه های دیدنی اطراف موزه شه لافتی 

موزه شه لافتی در نزدیکی برخی از مهم‌ترین جاذبه‌های تاریخی و فرهنگی مشهد واقع شده است. در اینجا به چند جاذبه مهم اطراف موزه اشاره می‌کنم:

• آرامگاه فردوسی
• آرامگاه مهدی اخوان ثالث
• پیست اسکی شیرباد
• بنای تاریخی هارونیه
• موزه بزرگ خراسان

نکات بازدید از موزه شه لافتی 

• اگر به همراه کودکان یا علاقه‌مندان به تاریخ و ورزش‌های سنتی به موزه می‌روید، این مکان می‌تواند برای آن‌ها جذاب باشد. بخش‌هایی مانند ابزارهای ورزشی یا داستان‌های پهلوانی می‌تواند حس کنجکاوی آن‌ها را برانگیزد
• درب‌های موزه در بعضی از روزهای سال باز بوده و می‌توانید از آن دیدن کنید.
• بهترین فصل برای بازدید از موزه شه لافتی، بهار و پاییز است. در این دو فصل، هوای مشهد بسیار مطبوع و معتدل است و می‌توانید بدون نگرانی از گرمای تابستان یا سرمای زمستان، از فضای فرهنگی موزه لذت ببرید.

سخن پایانی

موزه شه لافتی، جلوه‌ای از هنر، تاریخ و معنویت فرهنگ پهلوانی ایران است که با تلاش‌های مرشد قاسمی به حیات خود ادامه می‌دهد. این موزه نه‌تنها بازتابی از گذشته‌ای باشکوه است، بلکه انگیزه‌ای برای نسل‌های آینده در حفظ و ترویج ارزش‌های جوانمردی و احترام به آیین‌های کهن پهلوانی خواهد بود. دیدار از این موزه، فرصتی برای بازگشت به ریشه‌های فرهنگی و ملی ایران است. از اینکه تا انتها همراه گردشی تاپ بودید، سپاسگزاریم.

سوالات متداول