کاروانسرای شاه عباسی دامغان

دامغان، یکی از شهرهای تاریخی ایران، مجموعه‌ای از آثار ارزشمند را در خود جای داده است که کاروانسرای شاه عباسی دامغان یکی از شاخص‌ترین آن‌ها است. این کاروانسرا که در دوره‌ی صفویه ساخته شده، بخشی از شبکه‌ی گسترده‌ی کاروانسراهای بین‌راهی ایران بوده که به مسافران، تجار و کاروان‌های عبوری خدمات ارائه می‌داده است.

در این مقاله شما را با تاریخچه و معماری این کاروانسرا که جزو جاهای دیدنی دامغان است، آشنا می‌کنیم.

تاریخچه کاروانسرای شاه عباسی دامغان

کاروانسرای شاه عباسی دامغان یکی از بناهای مهم دوره صفوی است که در سده‌ی یازدهم هجری قمری ساخته شده است. این کاروانسرا در مسیر تاریخی راه ابریشم قرار داشت و به‌عنوان یکی از توقفگاه‌های مهم کاروان‌هایی که از شرق به غرب سفر می‌کردند، مورد استفاده قرار می‌گرفت. این بنا در مرکز شهر دامغان، در مجاورت مهمانسرای جهانگردی، واقع شده و در تاریخ ۲ اسفند ۱۳۷۶ با شماره‌ی ثبت ۱۹۶۶ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

در دوره‌های بعدی، به‌ویژه در نیم‌قرن اخیر، این کاروانسرا مدتی به‌عنوان پادگان نظامی مورد استفاده قرار گرفت و تغییراتی در ساختار آن ایجاد شد. سپس در اختیار اداره میراث فرهنگی دامغان قرار گرفت و کارهای مرمتی روی آن انجام شد.

کاروانسرای شاه عباسی دامغان کجاست؟

کاروانسرای شاه عباسی دامغان در بلوار آزادی، خیابان شهید فلاحی، جنب پارک ملت واقع شده است و دسترسی به آن بسیار آسان است. شما می‌بایست هرکجای شهر که هستید خودتان را به خیابان شهید فلاحی برسانید. همچنین خوب است بدانید اگر با خودروی شخصی سفر می‌کنید، پارکینگ عمومی در اطراف بنا موجود است. همچنین لوکیشن زیر در گوگل مپ به شما در مسیریابی کمک می‌کند.

لوکیشن در نشان

معماری کاروانسرای شاه عباسی دامغان

کاروانسرای شاه عباسی دامغان بر پایه‌ی الگوی چهارایوانی ساخته شده است، به این معنا که چهار ایوان در چهار ضلع آن به‌طور قرینه قرار دارند. در هر ایوان یک شاه‌نشین و چهار حجره ساخته شده که مجموعاً ۲۰ حجره را در اطراف حیاط مرکزی شکل می‌دهند. این حیاط مستطیل‌شکل، دارای ابعاد ۳۱ در ۲۱ متر است و در مرکز آن یک حوض دایره‌ای قرار گرفته که جلوه‌ای آرامش‌بخش به فضا می‌بخشد.

ورودی اصلی در ضلع جنوبی بنا تعبیه شده و دوطبقه است، در حالی که ایوان شمالی نیز در تقارن با آن دوطبقه بنا شده است. از نظر سازه‌ای، این بنا با استفاده از دیوارهای باربر، طاق و تویزه ساخته شده که از ویژگی‌های رایج معماری سنتی ایران است. تویزه‌ها به‌عنوان قوس‌های باربر، فشار سقف را به دیوارهای کناری منتقل کرده و استحکام بنا را تضمین می‌کنند.

در ساخت این کاروانسرا از آجر، سنگ، چوب و ملات گچ بهره گرفته شده و برخلاف برخی بناهای هم‌دوره، تزئینات خاصی در آن به کار نرفته است. بااین‌حال، آجرکاری‌های ساده ولی هنرمندانه‌ی آن به سازه جلوه‌ای خاص بخشیده است.

پشت حجره‌ها، فضایی مخصوص نگهداری چهارپایان و بار کاروان‌ها در نظر گرفته شده که به آن شترخان یا اصطبل گفته می‌شود. این بخش به‌گونه‌ای طراحی شده که بدون ایجاد مزاحمت برای مسافران، امکان نگهداری و تغذیه‌ی حیوانات را فراهم کند.

کاروانسرا در طول تاریخ کاربری‌های مختلفی داشته و در نیم‌قرن اخیر به‌عنوان پادگان نظامی مورد استفاده قرار گرفته که تغییراتی در برخی بخش‌های آن ایجاد کرده است. اما پس از مرمت‌های انجام‌شده، ساختار اصلی آن حفظ شده و همچنان یکی از نمونه‌های ارزشمند معماری دوره صفوی محسوب می‌شود.

جاذبه های اطراف کاروانسرا

کاروانسرای شاه عباسی دامغان در یکی از قدیمی‌ترین شهرهای ایران واقع شده و در نزدیکی آن چندین جاذبه‌ تاریخی و فرهنگی ارزشمند قرار دارد:

• برج چهل دختران
• مسجد تاریخانه دامغان
• بازار قدیمی دامغان
• گنبد زنگوله

نکات بازدید از کاروانسرای شاه عباسی دامغان

• کاروانسرای شاه عباسی دامغان همه روزه به جزء تعطیلات رسمی کشور از ساعت 08:00 صبح الی 22:00 قابل بازدید است.
• این بنا دارای ارزش تاریخی بالایی است، بنابراین هنگام بازدید از لمس دیوارها، کندن یا نوشتن روی سطوح و وارد شدن به بخش‌های آسیب‌پذیر خودداری کنید.
• مسیرهای داخلی کاروانسرا دارای سنگ‌فرش و بخش‌های قدیمی است، بنابراین برای راحتی بیشتر، از کفش‌های راحت و مناسب پیاده‌روی استفاده کنید.
• گرفتن عکس یادگاری و عکاسی از جزئیات معماری این بنا را فراموش نکنید.
• بهترین فصل بازدید از این کاروانسرا و سایر جاذبه‌های گردشگری دامغان فصل بهار و پاییز است.
• بازدید از این بنا حدود نیم الی 1 ساعت زمان می‌برد.

سخن آخر

کاروانسرای شاه عباسی دامغان، یادگاری از دوران باشکوه صفویه، در دل یکی از کهن‌ترین شهرهای ایران قرار دارد. این جاذبه یکی از نمونه‌های بارز این سبک معماری است که با ساختار چهارایوانی، اتاق‌های متعدد و فضاهای مخصوص نگهداری چارپایان، نشان‌دهنده‌ی دقت و مهارت معماران ایرانی در طراحی بناهای کاربردی است. چنانچه تجربه بازدید از این کاروانسرا را دارید، خوشحال می‌شویم دیدگاه خود را با ما و سایر کاربران گردشی تاپ به اشتراک بگذارید.

سوالات متداول