مسجد صاحب الامر

در میان جاهای دیدنی تبریز مسجدی زیبا و قدیمی به نام مسجد صاحب الامر یا مسجد شاه تهماسب به چشم میخورد. این مسجد در دوران صفوی و به دستور شاه تهماسب یکم پسر شاه اسماعیل، در تبریز، که در آن زمان پایتخت حکومت صفویه بود، ساخته شد. این مسجد تنها یکی از شاهکارهای هنری‌ای است که در دوران های مختلف به ویژه دوران صفوی در شهر زیبای تبریز ساخته شده است. اگر به آشنایی و مطالعه درباره بناهای تاریخی و مذهبی علاقه دارید، در ادامه این مقاله همراه ما باشید.

تاریخچه مسجد صاحب الامر

شاه تهماسب در سال‌های 1524 بعد از مرگ پدرش شاه اسماعیل به سلطنت رسید نزدیک به 52 سال  بر ایران حکومت کرد. شاه تهماسب، بسیار به هنر اهمیت می‌داد و شاهکارهای هنری بسیاری در دوران حکومت او و به دستور او ساخته شد که یکی از این بناهای تاریخی زیبا و قدیمی مسجد صاحب الامر است.

مسجد صاحب الامر در اثر زمین لرزه‌ای که در سال 1193 خورشیدی اتفاق افتاد، خسارت زیادی دید و 73 سال بعد در سال 1266 هجری، به همت میرزا علی اکبرخان، مترجم کنسولگری شوروی در تبریز، بازسازی و ترمیم شد و در یکی از صحن‌های آن مدرسه اکبریه را تاسیس کردند.

 مدتی بعد از ساخته شدن مسجد صاحب الامر، در زمان شاه سلطان حسین، سپاهیان عثمانی به ایران هجوم آورده و بناهای زیادی را تخریب کردند، که مسجد صاحب الامر یکی از بناهای تخریبی بود. کاتب چلبی، حاجی خلیفه، که خبرنگار و جغرافی دان ترک بود، در کتاب «جهان‌نما» در این‌باره می‌نویسد: «در قسمت شرقی میدان صاحب‌آباد متصل به‌جامع سلطان‌حسن، مسجد مزین دیگری وجود داشت که چون بنایش از شاه تهماسب بود، عساکر عثمانی جابه‌جا خرابش کردند.»

پس از آنکه عثمانی‌ها عقب‌نشینی کردند، مسجد صاحب الامر توسط میرزا محمد ابراهیم، وزیر آذربایجان در زمان شاه سلطان حسین، مورد بازسازی  مرت قرار گرفت. این بنای تاریخی در سال 1380 به عنوان آثار ملی ایران به ثبت رسید.

مسجد صاحب الامر کجاست؟

مسجد صاحب الامر در شهر تبریز، مرکز شهر، انتهای خیابان دارایی، در میدان صاحب آباد قدیم واقع شده است. اگر قصد دارید با خودروی شخصی به بازدید از این بنای تاریخی بروید، لوکیشن زیر در مسیریابی به شما کمک می‌کند. اگر نیز می‌خواهید با استفاده از وسایل نقلیه عمومی به این مسجد بروید، در ایستگاه اتوبوس سید حمزه از اتوبوس پیاده شده و باقی مسیر تا مسجد را که حدود 13 دقیقه پیاده روی دارد، را پیاده دبروید.

لوکیشن در نشان

معماری مسجد صاحب الامر

مسجد صاحب الامر یک گنبد و دو مناره دارد. شکل این گنبد و مناره و با سایر مساجد، معماری متفاوتی و ارتفاع کمتری دارد. از ساختار اولیه مسجد در زمان شاه تهماسب یکم، تنها دو طاق مرمرین در این مسجد باقی‌مانده‌است. در کنار یکی از طاق‌ها، سنگ‌نبشته‌ای مرمرین با عبارت بسم الله الرحمن الرحیم وجود دارد که با نقوش زیبای اسلیمی و طرح گل و گیاه تزیین شده است و سنگ نبشته ای دیگر نیز حاوی فرمان شاه تهماسب و عنایات او به مردم در این بخش دیده می‌شود. در بالای طاق مرمرین دیگر، سوره «الجن» نوشته شده‌است و داخل شبستان مسجد قرار دارد.

قسمت هایی از مسجد صاحب الامر به وسیله آینه کاری‌هایی که در دوران قاجار به مسجد اضافه شده مزین شده است. در داخل مسجد صندوقی از جنس چوب قرار داد که به شکل مقبره‌ای چوبی است و هیچ قبری در داخل آن نیست. در ورودی مسجد صاحب‌الامر با صورتک‌های فلزی وجود دارد و مردم برای دخیل بستن و دعا کردن این صورتک‌ها را تهیه می‌کردند و به در مسجد متصل می‌کردند. امروزه موزه قرآن و کتابت در نزدیکی مسجد صاحب‌الامر تاسیس شده است. در این موزه مسجد انواعی از قرآن‌های خطی و تاریخی و نسخه‌هایی از کتاب‌های دعا و ادعیه‌ها قدیمی و تابلوهای خوشنویسی و ظروف چینی به نمایش گذاشته شده است.

قصه گاو مقدس!

گفته می‌شود، در سال 1265 گاوی به شبستان مسجد صاحب الامر وارد می‌شود. قصابی که قصد سلاخی گاو را داشت، وارد مسجد شده و گاو را به بیرون کشید. ناگهان در حین بیرون بردن گاو، قصاب خون دماغ شده و در همان زمان جانش را از دست می‌دهد. مردم پس از آن، به دور گاو گرد آمده و گاو را مقدس می‌پنداشتند؛ آنچنان که بر سم حیوان بوسه زده و یا مدفوع گاو را تبرک می‌شمردند. تا جایی که سفیر انگلیس چهل چراغ بلوری فرستاد تا از گاو بیاویزند و خدمه و فراش در آنجا به کار گرفتند. مردم به قصد زیارت آنجا آمدند و از گاو انتظار معجزه و گرفتن حاجت داشتند. متولیان گاو به جای کاه و یونجه، به او نقل و نبات دادند، به همین خاطر پس از مدتی گاو مقدس بیمار شد و مرد. مردم با اندوه فراوان، تشییع جنازه مفصلی برای آن گاو برگزار کردند، و در مکانی بخاک سپردند، که هنوز به آرامگاه گاو صاحب الزمان معروف است.

جاهای دیدنی اطراف مسجد 

همانطور که قبل تر گفته شد، در شهر تبریز و در اطراف مسجد صاحب الامر یا شاه تهماسب جاهای دیدنی زیادی وجود دارد که می‌توانید قبل از بازدید از مسجد یا پس از آن به آنها سر بزنید و از تماشای زیبایی آنها لذت ببرید. تعدادی از جاذبه‌های گردشگری اطراف را در زیر نام برده ایم.

• خانه لاله‌ ای
• خانه سرخه‌ای
• مسجد حاج صفرعلی
• برج ساعت تبریز
• موزه مقبره
• آبشار خونی
• عمارت ائل گلی

نکات بازدید از مسجد صاحب الامر

بازدید از این موزه صاحب الامر رایگان است و نیازی نیست که برای ورود به آن هزینه‌ای بپردازید. همچنین بازدید از این مسجد زمان مشخصی نداشته و شما می‌توانید در هر ساعت از شبانه روز که بخواهید از این مسجد زیبا دیدن کنید. در هنگام بازدید از مسجد، خواهشمندیم از وارد کردن آسیب جلوگیری کرده و همچنین تمامی شئونات اسلامی را رعایت کنید.

سخن آخر

شهر تبریز که در شمال غربی ایران و در استان آذربایجان شرقی واقع شده، از کلانشهرهای ایران و یکی از مقاصد گردشگری محبوب و پرطرفدار کشور به شمار می‌رود. این شهر هم جاذبه‌های طبیعی و هم جاذبه‌های تاریخی بسیار دارد. اگر قصد سفر و گردش در سطح ایران را دارید اما نمی‌دانید که کدام شهر را انتخاب کنید، ما به شما تبریز را پیشنهاد می‌کنیم. اگر به این شهر سفر کردید بازدید از مسجد صاحب الامر را نیز فراموش نکنید. امیدواریم از خواندن این مقاله از گردشی تاپ نهایت لذت را برده باشید.

سوالات متداول