خانه ملک تهران
خانه ملک تهران یکی از خانههای تاریخی ایران است که با ترکیبی از معماری سنتی ایرانی و تأثیرات اروپایی، جلوهای منحصربهفرد دارد. این بنا که متعلق به حاج حسین آقا ملک، بزرگترین واقف تاریخ معاصر ایران است، در ابتدا محل زندگی او و خانوادهاش بود و بعدها با تصمیم وی، به کتابخانه و موزهای ارزشمند تبدیل شد. در ادامه همراه ما باشید تا سری به این خانه که جزو بهترین جاذبه های گردشگری تهران است، بزنیم.
تاریخچه خانه ملک تهران
خانه ملک تهران که در قلب بازار بینالحرمین تهران قرار دارد، یکی از شاخصترین آثار وقفی ایران به شمار میرود. این عمارت که بیش از ۱۵۰ سال قدمت دارد، متعلق به حاج حسین آقا ملک، از برجستهترین واقفان تاریخ معاصر ایران است. او این خانه را از پدرش، محمدکاظم ملک، یکی از تاجران سرشناس خراسان، به ارث برده بود. نمای بنا با چهار ستون سنگی در ورودی و کتیبهای مزین به عبارت «یا هو الملک حق المبین» توجه هر رهگذری را جلب میکند.
خانه ملک، علاوه بر ارزش تاریخی و معماری، نخستین موزه وقفی ایران محسوب میشود و نقش مهمی در حفظ آثار فرهنگی و هنری کشور داشته است. حاج حسین آقا ملک از همان جوانی علاقه زیادی به جمعآوری نسخههای خطی و اشیای تاریخی داشت. در یکی از سفرهای خود به مشهد، با راهنمایی یکی از دوستان پدرش، با گنجینههای ارزشمند حرم رضوی آشنا شد. این تجربه، انگیزهای برای او شد تا مجموعهای غنی از نسخههای خطی، تابلوهای نقاشی، سکهها، تمبرها و آثار لاکی را گردآوری کند.
در سال ۱۳۱۶، او خانه پدری خود را همراه با تمام اثاثیه، کتابهای نفیس و آثار هنری وقف آستان قدس رضوی کرد و بدین ترتیب، هسته اولیه موزه ملک شکل گرفت. این مجموعه در ابتدا در کنار کتابخانهای که در این خانه قرار داشت، نگهداری میشد و پس از مدتی، در سال ۱۳۷۵، به باغ ملی تهران منتقل شد. خانه ملک که ترکیبی از معماری قاجاری و پهلوی است، در سال ۱۳۷۶ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید و امروزه یکی از جاذبههای فرهنگی و گردشگری پایتخت به شمار میآید.
خانه ملک تهران کجاست؟
خانه ملک تهران در بازار بینالحرمین این شهر، در نزدیکی مسجد امام و مسجد جامع تهران واقع شده است. به دلیل موقعیت مکانی این خانه، پیشنهاد میشود از وسایل حمل و نقل عمومی برای دسترسی به خانه استفاده کنید. نزدیکترین ایستگاه مترو، ایستگاه ۱۵ خرداد در خط ۱ مترو تهران است. از این ایستگاه میتوانید با کمی پیادهروی به بازار بینالحرمین برسید.
همچنین میتوانید از اتوبوس و تاکسی که به میدان امام خمینی یا خیابان ۱۵ خرداد تردد دارند، استفاده کنید. علاوه بر آن لوکیشن زیر در گوگل مپ شما را همراهی میکند.
معماری خانه ملک تهران
خانه ملک تهران یکی از نمونههای شاخص معماری تلفیقی ایران و اروپا در دوره قاجار است. این عمارت که بیش از ۲۵۰۰ مترمربع مساحت دارد، شامل دو بخش اندرونی و بیرونی بوده که در دو سمت شرقی و غربی بنا قرار گرفتهاند. در ابتدا، بخش اندرونی بهعنوان محل سکونت حاج حسین آقا ملک و خانوادهاش استفاده میشد، در حالی که بخش بیرونی برای پذیرایی از مهمانان و انجام امور رسمی در نظر گرفته شده بود.
حیاط وسیع و دلنشین این خانه، با درختان سرسبز، گلهای رنگارنگ و یک حوض آب بزرگ، فضایی آرامشبخش را در دل شلوغی بازار تهران ایجاد کرده است. همچنین، وجود سرداب و آبانبار در زیرزمین، در روزهای گرم تابستان برای خنک نگه داشتن فضا کاربرد داشت.
با تصمیم حاج حسین آقا ملک برای تبدیل خانه پدری به موزه و کتابخانه، تغییرات مهمی در معماری آن صورت گرفت. وی بخش اندرونی را تخریب کرد و بهجای آن ساختمانی سهطبقه برای کتابخانه ساخت که بعدها به یکی از مراکز مهم پژوهشی کشور تبدیل شد. همچنین، بخش غربی بنا را به محل زندگی خود اختصاص داد. یکی از ویژگیهای بارز این عمارت، تزئینات هنری خیرهکننده آن است؛ از کاشیکاریهای هفترنگ با نقوش اسلیمی و دیوارپوشهای قاجاری گرفته تا گچبریهای نفیس، حجاریهای ظریف و منبتکاریهای درها و ارسیها.
سقفهای بلند و قاببندیشده با نقاشیهای دیواری و پارچههای مخملکوب نیز جلوهای خاص به فضای داخلی خانه بخشیده است. نمای آجری بیرونی با نقوش گل و گیاه، سردر مزین به کتیبه «هوالملک الحق المبین» و درهای چوبی باشکوه، زیبایی این بنای تاریخی را دوچندان کرده و آن را به یکی از جاذبههای فرهنگی و معماری پایتخت تبدیل کرده است.
جاذبه های دیدنی اطراف خانه ملک
خانه ملک تهران در بازار بزرگ تهران قرار دارد و به دلیل موقعیت مکانی خود، در نزدیکی چندین جاذبه تاریخی و فرهنگی مهم پایتخت واقع شده است. در ادامه، برخی از مکانهای دیدنی اطراف این خانه معرفی میشوند:
- کاخ گلستان
- بازار تاریخی عودلاجان
- آکواریوم پارک شهر تهران
- سقاخانه ایلچی کبیر
- خانه موزه مقدم
نکات بازدید از خانه ملک تهران
- خوشبختانه باید بگوییم بازدید از خانه ملک رایگان است و نیازی به خرید بلیت ندارید.
- شما عزیزان میتوانید در روزهای شنبه تا پنجشنبه از ساعت ۹ صبح تا ۱۶ از این خانه تاریخی بازدید کنید.
- عکاسی در بیشتر قسمتهای خانه ملک مجاز است، اما برای عکاسی حرفهای و فیلمبرداری، بهتر است با مسئولین هماهنگ کنید.
- روزهای میانی هفته و ساعات ابتدایی صبح زمان مناسبتری برای بازدید است، زیرا بازار بزرگ تهران در ساعات شلوغی بسیار پررفتوآمد میشود.
- در فصل بهار و پاییز، هوای تهران مطلوبتر است و بازدید از این خانه تاریخی لذتبخشتر خواهد بود.
- برای تجربه کامل خانه ملک، از امکانات آن بهره ببرید؛ در کتابخانه تخصصی غرق در نسخههای خطی شوید، از نمایشگاههای موقت بازدید کنید و در حیاط دلنشین و آرامشبخش آن استراحت کنید.
سخن آخر
با گذشت بیش از یک قرن از ساخت خانه ملک تهران، این بنای باشکوه همچنان استوار باقی مانده و بازدیدکنندگان را به سفری در دل تاریخ و معماری ایرانی-اروپایی میبرد. امروزه، این مجموعه همچنان پذیرای پژوهشگران، هنردوستان و گردشگران است و بهعنوان یکی از مهمترین مراکز فرهنگی و وقفی ایران شناخته میشود. از اینکه تا انتهای مقاله نگاه گرمتان را به گردشی تاپ سپردید، بینهایت سپاسگزاریم.
سوالات متداول
این جاذبه در بازار بینالحرمین تهران قرار دارد.
خانه ملک متعلق به دوران قاجار است.
سبک معماری این بنای باشکوه ایرانی - اروپایی است.
شما میتوانید همه روزه به جز جمعهها از ساعت 9 صبح الی 16 عصر از این خانه باشکوه دیدن کنید. خانه ملک تهران کجاست؟
قدمت این خانه به چه دورانی بازمیگردد؟
سبک معماری آن به چه صورت است؟
در چه ساعاتی از روز میتوانیم از این بنا دیدن کنیم؟