خلوت کریمخانی
خلوت کریمخانی یکی از جاذبههای تاریخی کاخ گلستان تهران است که در دوران زندیه ساخته شده و یادگاری از دوران شکوه و عظمت کریمخان زند است. این مکان که جزو جاذبه های گردشگری تهران محسوب میشود، با معماری خاص خود و آثار هنری همچون سنگ قبر ناصرالدین شاه و تخت فتحعلی شاه، همچنان یک مکان جذاب و دیدنی برای علاقهمندان به تاریخ و فرهنگ ایران است.
در ادامه مقاله همراه گردشی تاپ باشید تا سری به دل این جاذبه بزنیم.
تاریخچه خلوت کریمخانی
خلوت کریمخانی یا «جلوخان»، یکی از آثار تاریخی و مهم کاخ گلستان تهران است که در دوران کریمخان زند ساخته شد. این بنا در سال 1173 هجری قمری و با دستور کریمخان زند بنا شد و به عنوان یک معبر برای عبور از اندرونی و باغ گلستان به دیوانخانه و تالار مرمر مورد استفاده قرار میگرفت. این مکان بهطور خاص جایی برای استراحت و خلوت بود و به همین دلیل از آن به عنوان «خلوت» یاد میشود. موقعیت این بنا میان ایوان تخت مرمر و کاخ اصلی مجموعه قرار دارد و به دلیل ویژگیهای خاص خود از اهمیت بالایی برخوردار است.
در دوران قاجار، پس از روی کار آمدن ناصرالدینشاه، این بنا دچار تغییرات بسیاری شد. ناصرالدینشاه با ساخت تالار جدید سلام، بخشی از این مجموعه را تخریب کرد و تغییرات اساسی در ساختار آن ایجاد نمود. در این دوران، تنها بخشهایی از خلوت کریمخانی به یادگار باقی ماند که یکی از این قسمتها، تخت مرمرین کوچکی است که به عنوان محل خلوتکردن شاه استفاده میشد.
علاوه بر این، در زمان سلطنت ناصرالدینشاه، گفته میشود که وی در این مکان خلوت کرده و قلیان میکشیده است. در همین دوران، دو اثر هنری با ارزش نیز در این قسمت قرار داشت؛ یکی سنگ قبر ناصرالدینشاه و دیگری تخت مرمرین فتحعلیشاه که به مرور زمان به این مکان منتقل شدند.
خلوت کریمخانی، همچنین شاهد اتفاقات مهم و گاه ناگوار تاریخ ایران بوده است. یکی از این وقایع، دستور آغا محمدخان قاجار برای شکستن سنگ قبر کریمخان زند در شیراز و انتقال استخوانهای او به تهران بود. این استخوانها در زیر پلههای خلوت کریمخانی دفن شدند تا شاهان قاجار بر آنها پا بگذارند و سلسله زندیه به فراموشی سپرده شود. این وضعیت تا زمان پهلوی اول ادامه یافت، اما پس از آن و در دوران رضا شاه، استخوانهای کریمخان به مقبرهای در قم منتقل شدند.
در قلب خلوت کریمخانی، حوضی قرار داشت که از آب قنات شاه تغذیه میشد و در باغهای سلطنتی جریان مییافت. این حوض هماکنون فاقد آب است، اما همچنان به عنوان یکی از ویژگیهای خاص این بنا باقی مانده است. با وجود تغییرات و تخریبهایی که در طول تاریخ این بنا تجربه کرده، خلوت کریمخانی همچنان به عنوان یکی از جاذبههای اصلی کاخ گلستان شناخته میشود و آثار هنری و تاریخی مهمی از جمله سنگ قبر ناصرالدینشاه و تخت فتحعلیشاه در آن قرار دارند.
خلوت کریمخانی کجاست؟
خلوت کریمخانی تهران در شمال غربی محوطه کاخ گلستان و در محله پامنار این شهر واقع شده است. برای دسترسی به این جاذبه، دو گزینه عالی وجود دارد. ایستگاه متروی ۱۵ خرداد (ورودی شمالی) که فاصله کوتاهی با کاخ گلستان دارد و ایستگاه اتوبوس مترو امام خمینی (سیزده آبان) که دسترسی راحتی به این مجموعه تاریخی را فراهم میکند. همچنین لوکیشن زیر به شما در مسیریابی کمک میکند.
معماری خلوت کریمخانی
معماری خلوت کریمخانی کاخ گلستان تهران از زیباییها و ظرافتهای خاصی برخوردار است که آن را به یکی از جاذبههای برجسته این مجموعه تاریخی تبدیل کرده است. این بنا سه دهنه دارد که دهنه میانی آن محل قرارگیری حوضی است که در گذشته با آب جاری از جویهای باغ گلستان پر میشد. در این بنا، در دهنه شمالی، سنگ قبر مرمری ناصرالدینشاه قرار دارد که توسط هنرمند عباسقلی حجار پس از مرگ شاه ساخته شده است. این سنگ قبر که از جنس مرمر یکپارچه است، با تراشهایی که تصویر تمام قد ناصرالدین شاه را به نمایش میگذارد، جلوهای خاص به این بخش از خلوت بخشیده است.
در دهنه جنوبی این بنا، تخت مرمرین فتحعلیشاه قرار دارد که در ابتدا در جلوی عمارت خروجی یکی از بخشهای کاخ گلستان قرار داشت. این تخت که از جنس مرمر ساخته شده است، پس از تغییرات و تخریبهایی که در دوران ناصرالدینشاه و سپس پهلوی دوم در کاخ گلستان انجام شد، به خلوت کریمخانی منتقل گردید. این تخت به عنوان یکی از آثار هنری ارزشمند در کنار دیگر آثار تاریخی موجود در این مکان قرار دارد.
دیوارهای خلوت کریمخانی با کاشیکاریها و نقوش زیبا و جذاب پوشیده شدهاند که فضای داخل را به محیطی چشمنواز و هنری تبدیل میکنند. این طراحیهای هنری با دقت و زیبایی بر دیوارها حک شدهاند و جلوهای خاص به این مکان دادهاند. همچنین، در مرکز خلوت کریمخانی، حوضی به نام حوضجوشی وجود داشت که آب آن از قنات شاهی تامین میشد و نه تنها باعث آبیاری باغهای اطراف میشد، بلکه به فضای داخلی بنا جان میبخشید. این حوض همچنان یکی از ویژگیهای برجسته معماری این بنا است که به زیباییهای آن افزوده است.
مقصد بعدی کجاست؟
کاخ گلستان و خلوت کریمخانی در قلب تهران قرار دارند و بهعنوان یکی از مهمترین جاذبههای تاریخی پایتخت، بسیاری از جاذبههای فرهنگی و تاریخی دیگری را در نزدیکی خود دارند. از جمله جاذبههای اطراف کاخ گلستان میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- خانه ملک تهران
- کاخ مرمر تهران
- دربند
- تالار سلام
- تئاتر شهر
سخن پایانی
شما میتوانید همه روزه از ساعت 9 صبح تا 19 از مجموعه کاخ گلستان بازدید کنید. هزینه بازدید از این کاخ برای گردشگران ایرانی ۴۶ هزار تومان و برای بازدیدکنندگان خارجی ۶۵۰ هزار تومان است که شامل خلوت کریمخانی نیز میشود.
خلوت کریمخانی، با تمام زیباییها و تاریخچهاش، تنها یک بخش از مجموعه عظیم کاخ گلستان است که در دل خود آثار هنری و تاریخی فراوانی دارد. این بنا، که زمانی محل استراحت و خلوت شاهان بود، امروز بهعنوان یکی از جاذبههای تاریخی کاخ گلستان، گردشگران را به دل تاریخ میبرد و روایتگر بسیاری از داستانهای فراموشنشده ایران است. امیدواریم از خواندن این مقاله از گردشی تاپ لذت برده باشید.
سوالات متداول
این جاذبه در محله پامنار تهران و در شمال غربی محوطه کاخ گلستان قرار دارد.
این بنای تاریخی متعلق به دوران زندیه است.
بهای بلیط ورودی کاخ گلستان و این جاذبه، برای گردشگران ایرانی ۴۶ هزار تومان و برای بازدیدکنندگان خارجی ۶۵۰ هزار تومان است. خلوت کریمخانی کجاست؟
قدمت این جاذبه به چه دورانی میرسد؟
هزینه بازدید از خلوت کریمخانی کاخ گلستان چقدر است؟