خانه اخوان سیگاری یزد
یزد، شهری کهن با بناهای خشتی منحصربهفرد، میزبان خانه‌هایی با معماری سنتی و ارزشمند است که یکی از برجسته‌ترین آن‌ها، خانه اخوان سیگاری یزد است. این بنا که در دوران قاجار ساخته شده، نمونه‌ای از معماری هوشمندانه کویری محسوب می‌شود. این خانه تاریخی یکی از بهترین جاهای دیدنی یزد محسوب شده و با دارا بودن ساختاری منحصربهفرد، گودال باغچه، بادگیر و تالارهای زیبا، یکی از نمونه‌های بی‌نظیر معماری ایرانی است.
در ادامه همراه ما باشید تا شما را بیشتر با این خانه تاریخی آشنا کنیم.
تاریخچه خانه اخوان سیگاری یزد
خانه اخوان سیگاری یزد، یکی از بناهای تاریخی ارزشمند شهر یزد، قدمتی به دوران قاجار دارد و در خیابان امام خمینی (ره)، روبه‌روی امامزاده فاضل واقع شده است. اطلاعات دقیقی از بانی اولیه این بنا در دسترس نیست، اما نام آن برگرفته از مالک اخیر، حاج عبدالحسین اخوان سیگاری، است.
این خانه تاریخی در طول سالیان، کاربری‌های مختلفی داشته است. در دوره پهلوی اول، از سال ۱۳۰۰ تا ۱۳۲۰، این بنا به‌عنوان مدرسه تدین مورد استفاده قرار گرفت و مدیریت آن را آقای سید هاشم فقیهی بر عهده داشت. در سال ۱۳۲۰، حاج عبدالحسین اخوان سیگاری، تاجر توتون و تنباکو، این خانه را خریداری و تغییراتی در ساختار آن ایجاد کرد.
پس از پنج دهه تحت تملک خاندان اخوان سیگاری، این بنا در آبان ۱۳۷۳ توسط گروهی از اساتید دانشکده معماری دانشگاه شهید بهشتی تهران خریداری شد. هدف اصلی این خرید، حفظ و احیای بنا بود و در نتیجه، پروژه‌های مرمتی متعددی روی آن انجام شد. این خانه در ۲۵ اسفند ۱۳۷۵، با شماره ثبت ۱۸۴۷، در فهرست آثار ملی ایران جای گرفت.
در سال ۱۳۹۰، آقایان سید ناصر و هادی رضوی این بنا را خریداری کردند و با مرمت و بازسازی‌های اصولی، آن را به یک اقامتگاه بوم‌گردی تحت عنوان “خانه تراب” تبدیل کردند. امروزه این خانه به‌عنوان یکی از جاذبه‌های گردشگری یزد مورد بازدید عموم قرار دارد و علاوه بر امکان بازدید، اقامت نیز در آن میسر است
خانه اخوان سیگاری یزد کجاست؟
خانه اخوان سیگاری یزد در خیابان امام خمینی (ره)، روبروی امامزاده فاضل واقع شده است. اگر با خودروی شخصی سفر می‌کنید، خیابان امام خمینی یکی از مسیرهای اصلی یزد است و به‌راحتی می‌توان به این خانه رسید. در ادامه لوکیشن زیر در گوگل مپ را می‌بینید.
معماری خانه اخوان سیگاری یزد
خانه اخوان سیگاری یزد، نمونه‌ای برجسته از معماری سنتی یزد است که ویژگی‌های خاصی مانند کوچه‌های باریک، دیوارهای بلند سایه‌انداز و ساباط‌های متعدد را داراست. این بنا تنها از یک سمت با کوچه ارتباط دارد و از سه جهت دیگر با خانه‌های مجاور احاطه شده است.
ساختمان دارای دو ورودی مجزا، یکی فرعی و دیگری اصلی، بوده و در مجموع پنج حیاط در بخش‌های مختلف خود دارد: حیاط بیرونی، حیاط اندرونی (اصلی)، حیاط نارنجستان یا گودال‌باغچه، حیاط خدمه و حیاط تجارتخانه. مساحت کلی این بنا ۱۴۰۰ مترمربع و زیربنای آن بیش از ۱۸۰۰ مترمربع است.
حیاط بیرونی در بدو ورود قرار دارد و به واسطه یک چرخش ۹۰ درجه‌ای از راهروی ورودی فرعی به حیاط اندرونی متصل می‌شود. در این بخش، یک ایوان کم‌عرض و اتاقی سه‌دری در ضلع شرقی دیده می‌شود. یک راهرو در ضلع شمالی، حیاط بیرونی را به حیاط اندرونی پیوند می‌دهد که در انتهای آن، پله‌ای به اتاق سه‌دری روی راهرو منتهی می‌شود. در مرکز این حیاط، نورگیری مربعی برای تأمین روشنایی زیرزمین طراحی شده است.
حیاط اندرونی، که مهم‌ترین و زیباترین حیاط خانه محسوب می‌شود، با یک حوض بزرگ و پنج فواره مرکزی مزین شده است. در ضلع شرقی این حیاط، تالار بادگیر، که در گذشته به‌عنوان اتاق پنج‌دری مورد استفاده قرار می‌گرفت، قرار دارد. در دو طرف این تالار، اتاق‌های دودیری و راهروهای میانی دیده می‌شود. در گوشه شمال شرقی، راهرویی قرار دارد که به حیاط خدمه متصل شده و روی آن، اتاقی به‌عنوان پستو ساخته شده است.
در زیر تالار بادگیر، یک زیرزمین تعبیه شده که از طریق پله‌هایی از گوشه همین جبهه قابل دسترسی است. همچنین، تاریکخانه شرقی با نورگیر مرمری، که احتمالاً به‌عنوان انبار استفاده می‌شده، در این حیاط قرار دارد.
حیاط خدمه در سطحی پایین‌تر از حیاط اصلی واقع شده و شامل مطبخ اصلی، مطبخ صفوی و انبار آذوقه است. برای ورود به حیاط تجارتخانه، باید از ورودی دوم خانه عبور کرد که دارای هشتی مزین به کاربندی‌های زیبا است. در ضلع شمالی این حیاط، اتاقی سه‌دری قرار دارد که در گذشته پنج‌دری بوده و بعدها توسط حاج عبدالحسین اخوان سیگاری به اتاق کار تبدیل شده است. این بخش، از طریق یک در، به حیاط خدمه نیز راه دارد.
امروزه خانه اخوان سیگاری یزد، با حفظ ساختار تاریخی و معماری اصیل خود، به‌عنوان یک اقامتگاه بوم‌گردی مورد استفاده قرار گرفته و با امکاناتی مانند چایخانه سنتی، اینترنت، سیستم اعلام حریق و پرسنل مسلط به زبان انگلیسی، میزبان گردشگران داخلی و خارجی است
جاذبه های اطراف خانه اخوان سیگاری یزد
خانه اخوان سیگاری یزد در منطقه‌ای تاریخی قرار دارد که بسیاری از جاذبه‌های دیدنی یزد در نزدیکی آن واقع شده‌اند. برخی از مهم‌ترین جاذبه‌های اطراف این خانه عبارت‌اند از:
- موزه آب یزد
- بازار خان یزد
- مسجد جامع یزد
نکات بازدید از خانه اخوان سیگاری یزد
- فصل پاییز و زمستان، بهترین زمان برای بازدید از این خانه است، زیرا هوای یزد در تابستان بسیار گرم است.
- بازدید در ساعات ابتدایی روز یا اواخر بعدازظهر توصیه می‌شود تا از نور طبیعی برای عکاسی بهتر بهره ببرید.
- این خانه دارای فضایی سنتی و آرام است، بنابراین بازدیدکنندگان باید از ایجاد سر و صدای زیاد خودداری کنند تا دیگران نیز از فضای تاریخی آن لذت ببرند.
- این خانه پس از مرمت، به‌عنوان یک اقامتگاه بوم‌گردی نیز فعالیت می‌کند. گردشگران می‌توانند تجربه‌ای متفاوت از اقامت در یک خانه تاریخی را داشته باشند. اتاق‌های سنتی با تزئینات اصیل، اقامتی دل‌نشین را برای مهمانان فراهم می‌کند.
- در بخشی از خانه، فروشگاهی برای خرید صنایع‌دستی یزد مانند ترمه، سفال، شیرینی‌های سنتی و دیگر سوغات این شهر در نظر گرفته شده است.
سخن پایانی
خانه اخوان سیگاری یزد، یکی از نمونه‌های درخشان معماری سنتی یزد است که با گذشت زمان، همچنان اصالت و زیبایی خود را حفظ کرده است. امروز، با مرمت‌های انجام‌شده، این خانه همچنان زنده مانده و به‌عنوان یکی از جذاب‌ترین آثار تاریخی یزد، مورد تحسین علاقه‌مندان به معماری و تاریخ قرار دارد. از اینکه تا پایان همراه گردشی تاپ بودید، سپاسگزاریم.
سوالات متداول
این جاذبه در خیابان امام خمینی (ره)، روبروی امامزاده فاضل قرار دارد.
این خانه باشکوه متعلق به دوران قاجار است.
بله، این جاذبه فوقالعاده در ۲۵ اسفند ۱۳۷۵ به ثبت ملی رسید. خانه اخوان سیگاری یزد کجاست؟
قدمت این خانه به چه دورانی می‌رسد؟
آیا این بنا به ثبت ملی رسیده است؟
