مسجد حاج قنبرعلی خان

مسجد حاج قنبرعلی خان نمونه‌ای برجسته از معماری قاجاری است که با کاشی‌کاری‌های کتیبه‌ای، سردر آجری، حجره‌های قرینه و مناره‌ای منحصربه‌فرد، جلوه‌ای خاص به منطقه داده است. این مسجد یکی از جاذبه های گردشگری تهران است که که همچنان کارکرد سنتی خود را حفظ کرده، نمادی از پیوستگی تاریخی و فرهنگی تهران است و نقش مهمی در حفظ اصالت بافت تاریخی این منطقه دارد.

در این مقاله همراه ما باشید تا شما را با تاریخچه و معماری این مسجد آشنا کنیم.

تاریخچه مسجد حاج قنبرعلی خان

مسجد حاج قنبرعلی خان یکی از بناهای تاریخی ارزشمند دوره قاجار است که در خیابان مصطفی خمینی تهران، کوچه شهید علی مرادی واقع شده است. این مسجد در سال ۱۲۸۸ هجری قمری (۱۲۵۰ خورشیدی) به دست سعدالدوله حاج قنبرعلی‌خان کرد مافی، یکی از درباریان ناصرالدین شاه و فردی نیکوکار، ساخته شد. او نه تنها مسجد را بنا کرد، بلکه تمامی املاک اطراف آن را نیز وقف مسجد نمود.

این بنا که به سبک معماری سنتی ایرانی ساخته شده، دارای صحن اصلی، گنبد، رواق‌ها و دیوارهای کاشی‌کاری‌شده است که سادگی و اصالت معماری ایرانی را به نمایش می‌گذارد.مسجد حاج قنبرعلی خان با نام‌های دیگری همچون مدرسه سعدیه، حوزه حاج قنبرعلی‌خان و مسجد قنبرعلی نیز شناخته می‌شود. اما پس از استفاده از آن به‌عنوان لوکیشن فیلم «مارمولک»، به نام «مسجد رضا مارمولک» نیز شهرت یافت.

این مسجد در تاریخ ۲۵ مهر ۱۳۸۳ با شماره ثبت ۱۱۲۰۹ در فهرست آثار ملی ایران قرار گرفت و سپس به حوزه علمیه مروی واگذار شد. با این حال، شهرت و ارزش آن پس از نمایش در فیلم مارمولک بیش از پیش مورد توجه مسئولان و مردم قرار گرفت. امروزه این بنای تاریخی به‌عنوان یکی از جاذبه‌های فرهنگی و مذهبی تهران شناخته می‌شود و همچنان محل برگزاری مراسم‌های مذهبی و آموزشی است.

مسجد حاج قنبرعلی خان کجاست؟

مسجد حاج قنبرعلی خان در خیابان مصطفی خمینی، کوچه شهید علی مرادی و در منطقه ۱۲ تهران واقع شده است. نزدیک‌ترین ایستگاه مترو به این مسجد، مترو بهارستان است که پس از آن می‌توانید با تاکسی یا پیاده به مسجد برسید. همچنین اگر قصد دارید با استفاده از خودروی شخصی خود به این جاذبه بروید، لوکیشن زیر در گوگل مپ به شما در مسیریابی کمک می‌کند.

لوکیشن در نشان

معماری مسجد حاج قنبرعلی خان

مسجد حاج قنبرعلی خان یکی از نمونه‌های برجسته معماری قاجاری در تهران است که با کاشی‌کاری‌های زیبای خود جلوه‌ای خاص به بافت تاریخی منطقه ۱۲ داده است. سردر ورودی مسجد با آجرکاری‌های منحصربه‌فرد و کاشی‌های خشتی مزین به آیات و احادیث، نمادی از هویت ایرانی و اسلامی بناست. این مسجد دارای دو ورودی در بخش‌های جنوبی و شرقی است که حیاطی وسیع را در مرکز خود جای داده و حجره‌هایی به‌صورت قرینه اطراف آن ساخته شده‌اند.

در بخش شمالی حیاط، شبستان اصلی با ستون‌های بلند و گچ‌بری‌های ظریف قرار دارد که فضای ساده اما روحانی مسجد را تکمیل می‌کند. یکی از شاخص‌ترین ویژگی‌های معماری این مسجد، مناره آجری آن است که علاوه بر کارکرد اصلی، در گذشته برای رصد ستارگان و اعلام حلول ماه رمضان نیز استفاده می‌شد. این مناره با طراحی خاص خود، ترکیبی از بادگیر، مأذنه و نشانه‌ای تاریخی برای منطقه بوده است.

همچنین بادگیر مسجد به گونه‌ای طراحی شده که در تابستان فضای خنکی برای طلاب فراهم می‌کند. در میان حیاط، حوضی هشت‌ضلعی با کاشی‌های فیروزه‌ای، زیبایی محوطه را دوچندان کرده است. تزیینات مسجد در عین سادگی، شامل کاشی‌کاری‌های کتیبه‌ای، ستون‌های چوبی با سرستون‌های مقرنس‌کاری شده و دیوارهای آجری است که نشان‌دهنده سبک معماری اصیل قاجاری است.

با وجود قدمت این بنا، ساخت‌وسازهای جدید در اطراف مسجد و آسیب‌هایی که به کاشی‌کاری‌های ورودی آن وارد شده، تهدیدی برای حفظ اصالت آن به شمار می‌رود. بااین‌حال، مرمت‌هایی که در سال ۱۳۸۳ انجام شد، تا حدی از تخریب بیشتر جلوگیری کرده است.

جاذبه های دیدنی اطراف مسجد حاج قنبرعلی خان

در اطراف مسجد حاج قنبرعلی خان تهران جاذبه‌های دیگری وجود دارد که می‌توانید از آن‌ها نیز دیدن کنید. در ادامه لیستی از این جاذبه‌ها را برایتان قرار داده‌ایم:

• خانه موزه مقدم
• مسجد و مدرسه معمار باشی
• پارک چیتگر
• خانه امین لشگر
• توچال

نکات بازدید از مسجد حاج قنبرعلی خان

• گردشگران عزیز می‌توانند به صورت رایگان از مدرسه و مسجد حاج قنبرعلی خان دیدن کنند.
• این مسجد یک اثر ثبت‌شده ملی است، بنابراین هنگام بازدید از لمس کاشی‌ها و بخش‌های قدیمی خودداری کنید.
• توجه داشته باشید، بازدیدکنندگان باید حجاب و پوشش مناسب داشته باشند، زیرا این مسجد همچنان فعال است و طلاب علوم دینی در آن حضور دارند.
• این مسجد یک مکان مذهبی و آموزشی است، بنابراین بهتر است ساعات غیر از نماز و کلاس‌های حوزه را برای بازدید انتخاب کنید.
• اگر علاقه‌مند به عکاسی از معماری قاجاری هستید، این مسجد یکی از بهترین گزینه‌ها است.
• بهترین فصل برای بازدید از این مسجد، فصل بهار و پاییز است.

سخن پایانی

مسجد حاج قنبرعلی خان از گذشته تا امروز نه‌تنها محل عبادت و برگزاری مراسم مذهبی بوده، بلکه به‌عنوان یک مرکز آموزشی برای طلاب علوم دینی نیز شناخته شده است. در طول سالیان، این بنا همچنان هویت اصیل خود را حفظ کرده و به عنوان یکی از آثار ملی ایران ثبت شده است. امیدواریم که این مقاله از گردشی تاپ برایتان مفید واقع شده باشد.

سوالات متداول