قلعه گردکوه به عنوان یکی از جاذبههای تاریخی و طبیعی ایران، پذیرای گردشگران از سراسر کشور است. صعود به این قلعه، سفری به دل تاریخ و طبیعت است و فرصتی برای آشنایی با شکوه و عظمت این بنای تاریخی و لذت بردن از مناظر طبیعی بینظیر اطراف آن فراهم میکند. این قلعه زیبا یکی از برجستهترین جاهای دیدنی دامغان بوده که با گام نهادن در ان گویی در گذر زمان قدم میزنیم و رازهای ناگفتهای را از دل سنگها و دیوارها میشنویم. هر گوشهای از این قلعه داستانی برای گفتن دارد و هر سنگی حکایتی از گذشته را زمزمه میکند. در ادامه مقاله همراه ما باشید تا شما را بیشتر با این جاذبه تاریخی آشنا کنیم.
تاریخچه قلعه گردکوه
قلعه گردکوه که در دامغان، استان سمنان واقع شده، یکی از باشکوهترین و کهنترین قلعههای ایران است که بر فراز کوهی گنبدی شکل به ارتفاع تقریبی 1000 متر، خودنمایی میکند. قدمت این قلعه به دوران پیش از اسلام میرسد و در طول تاریخ، شاهد رویدادهای مهمی بوده و کاربردهای مختلفی از جمله پناهگاه، پایگاه نظامی و مذهبی داشته است. شواهد حاکی از آن است که قلعه گردکوه در دوران پیش از اسلام، به عنوان پناهگاهی در برابر حملات و غارتگری مورد استفاده قرار میگرفته است. برخی از کارشناسان معتقدند که این قلعه در دوره ساسانیان بنا شده و تا دوران آل زیار نیز مورد استفاده بوده است. در دوره اسماعیلیه، قلعه گردکوه از اهمیت ویژهای برخوردار بود و به عنوان یکی از پایگاههای اصلی این فرقه در ایران به شمار میرفت.
موقعیت استراتژیک این قلعه و دسترسی به منابع آب، آن را به مکانی مناسب برای اسماعیلیان تبدیل کرده بود. جالب است بدانید حسن صباح، بنیانگذار فرقه اسماعیلیه در ایران، در زمان جوانی به این قلعه تبعید شده بود. اسماعیلیان تغییرات و اصلاحات زیادی در این قلعه انجام دادند و آن را به دژی مستحکم تبدیل کردند. از جمله این تغییرات میتوان به احداث برجها، دیوارها، خندقها و همچنین ایجاد سه آب انبار بزرگ اشاره کرد. قلعه گردکوه در این دوران، به عنوان مرکز تبلیغات و ترویج اسماعیلیه نیز مورد استفاده قرار میگرفت. پس از سقوط اسماعیلیان، قلعه گردکوه به دست مغولان افتاد. در دورههای مختلف تاریخی، حکام و سلسلههای مختلف از این قلعه به عنوان پایگاه نظامی استفاده میکردند. قلعه گردکوه در دوره صفویه نیز مورد مرمت و بازسازی قرار گرفت.
در دوره قاجار، به تدریج از اهمیت قلعه گردکوه کاسته شد و به مرور زمان رو به ویرانی گذاشت. زلزلههای متعددی که در منطقه رخ داد، به تخریب بیشتر این قلعه انجامید. در حال حاضر، قلعه گردکوه به عنوان یکی از جاذبههای تاریخی و گردشگری استان سمنان شناخته میشود و مورد بازدید گردشگران قرار میگیرد.
قلعه گردکوه کجاست؟
قلعه گردکوه در ۱۵ کیلومتری شهر دامغان و در نزدیکی روستای حاجیآباد رضوه واقع شدهاست. شما میتوانید از طریق جاده دامغان – سمنان به روستای حاجیآباد بروید و از آنجا با طی مسیری کوتاه به پای کوه برسید. اگر با مسیر آشنا نیستید، در قسمت زیر لوکیشن دقیق قلعه را در گوگل مپ برایتان قرار دادهایم تا به راحتی بتوانید به آن دسترسی داشته باشید.
وجه تسمیه قلعه گردکوه
قلعه گردکوه، نام خود را از کوهی که بر فراز آن بنا شده، به ارث برده است. این کوه که ظاهری گنبدی شکل دارد، در طول تاریخ به عنوان نمادی بارز برای این قلعه شناخته میشده و نام آن را نیز تحت تاثیر قرار داده است.در واقع، وجه تسمیه این قلعه، به طور مستقیم به شکل ظاهری کوه مربوط میشود. شباهت این کوه به یک گنبد، باعث شده تا نام “گردکوه” برای آن انتخاب شود و به تبع آن، نام قلعه نیز به همین نام شهرت یابد. علاوه بر این، برخی معتقدند که نام “گردکوه” ریشه در زبان محلی دارد و در گویشهای محلی منطقه به معنای “کوه گرد” یا “کوه گنبدی” است. این موضوع نیز میتواند دلیل دیگری برای نامگذاری این قلعه به این نام باشد.
نکته قابل توجه این است که در متون تاریخی و منابع مختلف، به نامهای دیگری برای این قلعه نیز اشاره شده است. به عنوان مثال، در برخی منابع از این قلعه با نامهای “قلعه دزک” و “قلعه کافر” نیز یاد شده است. با این حال، نام “گردکوه” به عنوان نام غالب و شناخته شده برای این قلعه در میان مردم و گردشگران رواج یافته و به عنوان هویت اصلی این بنای تاریخی شناخته میشود. بنابراین، میتوان گفت که وجه تسمیه قلعه گردکوه، به طور مستقیم به شکل ظاهری گنبدی شکل کوه و همچنین ریشه در زبان محلی دارد. این نام، به خوبی هویت و شاخصه بارز این قلعه را به تصویر میکشد و یادآور عظمت و شکوه این بنای تاریخی در طول تاریخ است.
مقصد بعدی کجاست؟
پیشنهاد میکنیم علاوه بر خود قلعه، از جاذبههای طبیعی و تاریخی دیگری که در اطراف آن قرار دارد دیدن کنید.
- چشمه علی دامغان
- تپه حصار دامغان
- مسجد جامع دامغان
- پارک ملی کویر
- کاروانسرای قوشه
- مناره شمسعلی
- برج چهل دختر
نکات بازدید از قلعه گردکوه
- برای بازدید از قلعه گردکوه نیازی به پرداخت هیچ هزینهای نیست.
- از پیشبینیهای هواشناسی برای روز سفر خود اطلاع پیدا کنید و لباس و تجهیزات مناسب با توجه به شرایط جوی بردارید.
- صعود به قلعه گردکوه نیازمند توانایی جسمانی متوسط است. قبل از سفر از سلامت خود و همراهانتان اطمینان حاصل کنید و در صورت داشتن بیماری خاص، با پزشک خود مشورت کنید.
- از دستورات راهنمایان و مسئولان محوطه قلعه اطاعت کنید و به حریم خصوصی اهالی روستاها و مزارع کشاورزی احترام بگذارید.
- زبالههای خود را در سطلهای مخصوص جمعآوری کنید و از ریختن آنها در طبیعت خودداری کنید.
- از ایجاد سر و صدای زیاد و صحبت با صدای بلند خودداری کنید تا آرامش و آسایش سایر بازدیدکنندگان را برهم نزنید.
- برای صعود به قلعه، حتماً از کفش و لباس مناسب کوهنوردی یا پیادهروی استفاده کنید.
- به دلیل تابش شدید نور خورشید، از کلاه، عینک آفتابی و کرم ضد آفتاب استفاده کنید.
- از نوشتن و نقاشی روی دیوارها و سنگهای قلعه خودداری کنید. همچنین به اشیاء و آثار تاریخی داخل قلعه دست نزنید.
سخن پایانی
قلعه گردکوه، دژی استوار بر فراز گنبدی سنگی، که در طول تاریخ شاهد فراز و نشیبهای بسیاری بوده و در هر دوره، نقشی خاص ایفا کرده است. از پناهگاه در برابر حملات تا پایگاه نظامی و مذهبی، این قلعه همواره حامی و پناه مردمان این سرزمین بوده است. امروزه، قلعه گردکوه به عنوان یکی از جاذبههای تاریخی و طبیعی ایران، پذیرای گردشگران از سراسر کشور است. صعود به این قلعه، سفری به دل تاریخ و طبیعت است و فرصتی برای آشنایی با شکوه و عظمت این بنای تاریخی و لذت بردن از مناظر طبیعی بینظیر اطراف آن فراهم میکند. امیدواریم که این برایتان مفید واقع شده باشد و در آیندهای نزدیک فرصتی فراهم شود تا بتوانید از آن دیدن کنید. از اینکه تا پایان همراه گردشی تاپ بودید، بینهایت سپاسگزاریم.
سوالات متداول
این جاذبه در ۱۵ کیلومتری شهر دامغان و در نزدیکی روستای حاجیآباد رضوه قرار دارد.
قدمت این قلعه به دوران پیش از اسلام میرسد.
بله، این قلعه باشکوه در تاریخ ۲۵ اسفند ۱۳۷۸ در فهرست آثار ملی به ثبت رسید. قلعه گردکوه کجاست؟
قدمت این قلعه به چه دورانی میرسد؟
آیا این قلعه به ثبت ملی رسیده است؟
