آرامگاه فردوسی

در طول تاریخ کم نبوده‌اند انسان‌های بزرگی که جان در راه حفظ اصالت خویش گذاشتند، از جمله این بزرگان، می‌توان حکیم ابوالقاسم فردوسی را نام برد. زمانی که اعراب در ایران حکومت می‌کردند، زبان رسمی کشور عربی بود و زبان پارسی کم‌کم به دست فراموشی سپرده می‌شد. حکیم ابوالقاسم فردوسی سی سال از عمر خویش را پای نوشتن شاهنامه گذاشت و بدین نحو تاریخ، فرهنگ، تمدن و بالاتر از همه‌ی آن‌ها زبان پارسی را دوباره زنده کرد. امروزه آرامگاه فردوسی واقع در توس جزء یکی از محبوب‌ترین جاهای دیدنی مشهد به شمار می‌رود.

در این مقاله همراه ما باشید تا شما را بیشتر با این آرامگاه باشکوه آشنا کنیم.

زندگینامه فردوسی

ابوالقاسم حسن منصور بن محمد بن اسحاق شرفشاه در سال 319 شمسی در دوران حکومت سامانیان در روستای باژ توابع توس چشم به جهان گشود. این روستا در 28 کیلومتری آرامگاه او قرار دارد. پدرش کشاورز نامدار خراسان و مادرش از شاهزادگان مازندران به نام اسپهبدان بود. خانواده فردوسی از لحاظ مالی جز مرفهین توس محسوب می‌شدند. از این‌رو او در دوران نوجوانی و جوانی وقت خود را صرف مطالعه و به دست آوردن علم و دانش می‌کرد. فردوسی علاقه زیادی به تاریخ داشت.

علاقه او به داستانهای کهن تاریخی تا جایی پیش رفت که در سال 370 تصمیم به نوشتن شاهنامه، این اثر تکرار نشدنی گرفت. با آغاز به نظم درآوردن شاهنامه، فردوسی دارای ثروت قابل توجهی بود و اینکه برخی از بزرگان خراسان که علاقه‌مند به تاریخ باستان ایران بودند و آن را می‌دانستند به فردوسی کمک می‎‌کردند. اما با گذشت سال‌ها درحالیکه بیشتر شاهنامه‌اش را سروده بود، دچار فقر و تنگدستی شد.

با این‌حال وی پس از گذشت دست‌کم سی سال شاهنامه‌اش را که یکی ازبرجسته‌ترین شعرهای حماسی در جهان محسوب می‌شود را در بیشتر از 50 هزار بیت به پایان رساند. کمتر کسی در ایران و حتی در جهان است که نام شاهنامه را نشنیده باشد و داستان آن را نخوانده باشد. در نهایت این شاعر بزرگ ایرانی در سن 71 سالگی چشم از جهان فروبست و او را در حیاط خانه خود به خاک سپرده‌شد.

آشنایی با آرامگاه فردوسی

آرامگاه فردوسی محل دفن حکیم ابوالقاسم فردوسی، شاعر ایرانی است، کسی که 30 سال از عمر خود را به پای زنده کردن تاریخ، فرهنگ و تمدن اصیل ایران زمین و زبان پارسی کرد. آرامگاه بارها مورد مرمت و بازسازی قرار گرفت که در نهایت با همت مهندس هوشنگ سیحون طرح نهایی که امروزه مشاهده می‌کنیم در سال 1313 پیاده شد.

آرامگاه با فضای بسیار دلنشین و آرامبخش خود همه روزه میزبان گردشگران زیادی است که به اینجا آمده و از آن بازدید می‌کنند و به نژاد ایرانی خود می‌بالند. آرامگاه فردوسی در فروردین‌ماه سال 1342 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید. همچنین در تقویم ایران 25 اردیبهشت، روز پاسداشت زبان فارسی و بزرگداشت حکیم ابوالقاسم فردوسی است که مردم این روز را در کنار آرامگاه این مرد بزرگ جشن می‌گیرند.

آرامگاه فردوسی کجاست؟

آرامگاه فردوسی در 20 کیلومتری شهر مشهد در شهر توس، انتهای بلوار بهارستان واقع شده‌است. اگر در مشهد هستید، برای رسیدن به این آرامگاه تاریخی به پایانه فردوسی در مشهد رفته و سوار اتوبوس‌های خط 202 شوید. پس از 45 دقیقه به آرامگاه می‌رسید. اگر با ماشین شخصی خود قصد سفر به توس را دارید، از مشهد به طرف قوچان رفته و بر سر سه راهی فردوسی به راست پیچیده و بعد از چند کیلومتر به میدان بهارستان خواهید رسید.

برای سهولت در مسیریابی می‌توانید از نقشه زیر استفاده کنید.

لوکیشن در نشان

تاریخچه آرامگاه فردوسی

پیکر فردوسی را به علت شیعه بودن در هیچ قبرستانی راه ندادند، به همین دلیل او را در باغ شخصی خود دفن کردند. با اینکه در آن زمان خبری از مقبره نبود، اما باز هم دوست‌داران او به سر مزارش می‌رفتند. بعدها برای اولین بار در زمان غزنویان، یکی از سرداران غزنوی ارسلان جاذب آرامگاهی برای این مرد بزرگ ساخت که حدود 100 سال پابرجا بود. اما با حمله چنگیز به ایران، آرامگاه به طور کامل ویران شد.

در دوران صفوی به دلیل اهمیت بالای شهر مشهد، آرامگاه فردوسی مرمت شد و جانی دوباره گرفت. با گذشت سال‌ها مورد تخریب قرار گرفت. در زمان پهلوی، از باستان شناسان ایرانی و خارجی دعوت شد تا طرح‌های خود را برای ساخت آرامگاه ارائه دهند. در ابتدا طرحی با سقف هرمی اجرا شد که در نهایت بعد از ساخت شکافی در آن ایجاد شد. رضا شاه بسیار عصبانی شده و پروژه با طرح جدید را به معمار معروف کریم طاهرزاده بهزاد سپرد. اما به دلیل عدم محاسبات دقیق نشست کرد.

سرانجام در سال 1348 معمار برجسته ایرانی، مهندس هوشنگ سیحون، طراحی آرامگاه فردوسی را به پایان رساند. شکل امروزی آرامگاه به دست مهندس سیحون بنا شده‌است. در طبقه اول این آرامگاه 24 ستون و در طبقه دوم 8 ستون تعبیه شده است.ستون‌ها به شکل بیست گوشه منظم و با ارتفاع 70 سانتی‌متری به زیبایی آرامگاه افزوده است.

معماری آرامگاه فردوسی

مساحت این باغ زیبا که مجموعه آرامگاه فردوسی در آن جای دارد به 6 هکتار می‌رسد. ساختار آرامگاه مربعی‌شکل بوده و مساحتش 1043 مترمربع است. ارتفاع آرامگاه 18 متر است که بر روی سکویی واقع شده و از دو طرف پله دارد. در چهار سوی این مکعب سنگی، سروده هایی از شاهنامه را می‌بینیم که بر روی سنگ تراشیده شده و هر کدام از دوازده بیت تشکیل شده‌است.

در گوشه گوشه‌ی این آرامگاه نشانه‌هایی از ایران باستان و دوران هخامنشیان دیده می‌شود و از نخستین ساختمان‌هایی است که از معماری ایران باستان کمک گرفته شده‌است. می‌توان گفت آرامگاه فردوسی یادآور آرامگاه کوروش کبیر است. در بخش‌هایی از آرامگاه صحنه‌هایی از شاهنامه را می‌بینیم که این دیوارنگاره‌ها هنر دست فریدون صدیقی است.

فضای داخلی آرامگاه شما را یاد معماری دوران اشکانی می‌اندازد. برای ساخت آرامگاه از مصالحی همچون سنگ و کاشی و بتن استفاده شده است که شامل سنگ قبر، تالار و محوطه پلکانی است. سنگ قبر فردوسی با سنگ مرمر در ابعاد یک و نیم متر و ارتفاع نیم متر در قسمت میانی آرامگاه قرار داده شده که برروی آن با خط نستعلیق متن زیبایی به شرح زیر نوشته شده‌است:

«به نام خداوند جان و خرد. این مکان فرخنده آرامگاه استاد گویندگان فارسی‌زبان و سراینده داستان‌های ملی ایران، حکیم ابوالقاسم فردوسی توسی است که سخنان او زنده ‌کننده‌ی کشور ایران و مزار او در دل مردم این سرزمین جاویدان است.»

بخش های مختلف آرامگاه فردوسی

در مجموعه آرامگاه فردوسی بزرگ بخش‌های مختلفی را علاوه بر آرامگاه خواهیم دید که بازدید از آن‌ها خالی از لطف نیست. در این مجموعه آرامگاه، استخر، موزه، آرامگاه استاد محمدرضا شجریان، آرامگاه مهدی اخوان ثالث شاعر ایرانی، تندیس فردوسی، کتابخانه و ساختمان اداری را می‌بینیم.

موزه حکیم ابوالقاسم فردوسی

در سال 1384 با همت دکتر بهروز احمدی و اداره میراث فرهنگی و موزه‌های کشور، موزه‌ای در مجموعه آرامگاه فردوسی افتتاح شد. در ابتدا این مکان کافه‌ای کوچک برای استراحت گردشگران در نظر گرفته شده بود که با تصمیم میراث فرهنگی به موزه تبدیل شد. گردشگران علاوه بر بازدید از آرامگاه فردوسی، می‌توانند به اینجا آمده و از عتیقه‌جات و آثار تاریخی نیز دیدن کنند.

در موزه فردوسی آثار زیادی برای عموم به نمایش گذاشته شد‌ه‌است. قدمت اکثر این آثار به دوره پیش از اسلام می‌رسد. آثاری از جمله ظروف سفالی لعاب‌دار و بی‌لعاب، سکه‌های طلا و نقره، سنگ‌ نگاره‌های تاریخی که از دشت‌های توس پیدا شده‌است، در این موزه حفظ و نگهداری می‌شود. دوست‌داران فردوسی، این مرد بزرگ هدایایی از جمله تابلوی نقاشی فردوسی، داستان شاهنامه، قالیچه، فرش و انواع هنر‌های دستی به موزه وی اهدا کردند.

کتابخانه آرامگاه فردوسی

در سال 1347 کتابخانه آرامگاه فردوسی در دو طبقه تاسیس شد. در ابتدا این کتابخانه به شکل امروزی نبود و بیشتر کاربرد تشریفاتی داشت. اما در سال 1392 خانم شیرین بیانی و دکتر اسلامی ندوشن با اهدا 2400 جلد کتاب و آقای نعمت الهی 3751 جلد کتاب به کتابخانه فردوسی اهدا کردند و این مکان بیشتر رنگ و بوی کتابخانه را گرفت و در نهایت در روز بزرگداشت فردوسی در سال 1393 افتتاح شد. طبقه اول مخزن کتاب و طبقه دوم به عنوان سالن مطالعه در نظر گرفته ‌شده‌است. در کتابخانه بیش از 9 هزار جلد کتاب وجود دارد.

مقبره ها

در محوطه آرامگاه فردوسی، آرامگاه دو هنرمند دیگر نیز جای دارد که بازدید از آنها را اصلا از دست ندهید. شاعر مشهور ایرانی، مهدی اخوان ثالث از دوست‌داران فردوسی در سال 1369 در این مکان به خاک سپرده شد. جالب است بدانید اخوان ثالث خوان هشتم را سرود و بسیار مورد توجه قرار گرفت. آرامگاه او در ضلع غربی مجموعه واقع شده‌است که تندیس او را هم در بالای مقبره خواهید دید.

خسرو آواز ایران، استاد محمدرضا شجریان نیز در سال 1399 چشم از جهان فروبست و طبق وصیت خود در جوار فردوسی به خاک سپرده شد. ایشان ارادت خاصی به فردوسی داشته و همیشه می‌گفتند فردوسی زبان ایران را نجات داده و من در تلاشم که موسیقی ایران را نجات دهم.

تندیس فردوسی

در محوطه آرامگاه فردوسی، تندیسی از وی با دستان هنرمند ابوالحسن صدیقی، از جنس سنگ مرمر قرار داده شده‌است که ارتفاع آن 185 سانتی‌متر است. این تندیس جلوی استخر واقع شده‌است که با گل‌های نیلوفر جلوه‌ای خاص به این مکان می‌دهد. سی فواره درون استخر تعبیه شده که نماد سی سال تلاش فردوسی برای نوشتن شاهنامه است.

جاذبه های اطراف آرامگاه فردوسی

اگر می‌خواهید از سایر دیدنی‌های این شهر بازدید کنید و سفر خود را خاطره‌انگیزتر از قبل کنید، پیشنهاد ما به شما جاذبه‌های زیر است:

• مقبره امام محمد غزالی ( فاصله: 1.8 کیلومتر)
• گنبد هارونیه (فاصله: 1.8 کیلومتر)
• مسجد گوهرشاد (فاصله: 31 کیلومتر)
• پارک کوهسنگی (فاصله: 31 کیلومتر)
• موزه نان مشهد (فاصله: 9.1 کیلومتر)
• حرم مطهر امام رضا (فاصله: 43 کیلومتر)
• پارک مینیاتوری مشهد (فاصله: 18 کیلومتر)
• باغ گیاه‌شناسی مشهد (فاصله: 35.5 کیلومتر)

نکات بازدید از آرامگاه فردوسی

• هزینه بازدید از این مکان برای گردشگران ایرانی 5 هزار تومان و برای گردشگران خارجی 50 هزار تومان است.
• زمان بازدید از آرامگاه فردوسی در نیمه اول سال از ساعت 9:00 تا 17:00 و نیمه دوم سال از 8:00 تا 16:30 است.
• بهترین زمان سفر به توس فصل بهار و پاییز است.
• بعد از بازدید از آرامگاه می‌توانید سری به کافه رستوران مجموعه بزنید و لحظات خوشی را در کنار خانواده سپری کنید.
• از رها کردن زباله‌های خود در محیط اطراف آرامگاه خودداری کنید.
• گرفتن عکس یادگاری با این آرامگاه را به هیچ عنوان از دست ندهید.

سخن آخر

آرامگاه فردوسی یکی از مشهورترین آرامگاه‌های ایران است که سالانه گردشگران زیادی از داخل و خارج از کشور به اینجا آمده تا از این مکان زیبا دیدن کنند. در این مقاله از وب سایت گردشی تاپ سعی کردیم که درباره تمام بخش‌های آرامگاه فردوسی مانند تاریخچه، معماری، بخش‌های مختلف آرامگاه و آدرس این مکان به شما توضیح دهیم. نکته‌ای باقی نمانده که درباره آن توضیح نداده باشیم. از این که وب سایت گردشی تاپ را برای مطالعه این آرامگاه دیدنی انتخاب کردید سپاسگزاریم.

سوالات متداول