عمارت بادگیر کاخ گلستان
عمارت بادگیر کاخ گلستان، با طراحیهای پیچیده و دقیق خود، نمایانگر هنر معماری دوره قاجار است و یکی از محبوبترین جاذبه های گردشگری تهران محسوب میشود. این عمارت، با بادگیرهای خاص خود که نقش مهمی در تهویه و خنکسازی فضای داخلی داشتند، بهعنوان نمونهای عالی از هوش معماری ایرانی در استفاده از منابع طبیعی شناخته میشود.
در ادامه همراه ما باشید تا سری به این عمارت باشکوه بزنیم.
تاریخچه عمارت بادگیر کاخ گلستان
عمارت بادگیر کاخ گلستان یکی از بناهای تاریخی مهم تهران است که احداث آن به دورههای فتحعلی شاه و ناصرالدین شاه قاجار بازمیگردد. بر اساس اسناد تاریخی، یحیی ذکاء در کتاب خود این بنا را متعلق به دوره فتحعلی شاه میداند و تزیینات داخلی آن نیز این نظریه را تأیید میکند. با این حال، صدیقه گلشن در مقالهای، ساخت عمارت را به دوره ناصرالدین شاه نسبت داده و معتقد است که این بنا در سال ۱۲۷۰ هجری قمری و به دست حاج علی خان حاجبالدوله بازسازی شده است.
برخی تغییرات این دوره از جمله مقایسه تابلوهای آبرنگ محمودخان ملکالشعرا در سالهای ۱۲۷۸ و ۱۲۸۱ هجری قمری، شواهدی بر این ادعا محسوب میشوند. بررسیهای تاریخی نشان میدهند که در دورههای بعدی نیز این عمارت تغییراتی را تجربه کرده است. بهویژه در دوران پهلوی دوم، تغییراتی در ساختار آن انجام شد اما اصالت تزیینات داخلی آن حفظ گردید. همچنین، اوژن فلاندن و پاسکال کوست، نقاشان و معماران فرانسوی که در دوران محمدشاه قاجار به ایران سفر کردند، در آثار خود هیچ اشارهای به بادگیرهای این عمارت نداشتهاند.
در موزه متروپولیتن نیز تصاویری از این بنا توسط عکاسان دوره قاجار مانند لوئیجی پشه و آنتونی جیانوزی به ثبت رسیده است. نخستین تصاویر تاریخی از این عمارت مربوط به نقاشیهای محمودخان ملکالشعرا است که در آنها قبهای بر فراز بادگیرها دیده میشود.
درباره نامگذاری این بنا، وجود چهار بادگیر در چهارگوشه آن، دلیل اصلی انتخاب این نام بوده است. نمای جلویی این عمارت عریض و دارای پنجرههای شیشهای است که رو به باغ گلستان قرار دارند. پلکان مرمرین آن، تالاری با تزیینات آیینهکاری و نقاشیهای استادان ایرانی را به هم متصل میکند. این بنا در دوران مختلف، از جمله سال ۱۳۲۶ خورشیدی تحت نظارت وزارت راه مرمت شد و تغییراتی در ساختار آن صورت گرفت.
از جمله تغییرات مهم، جایگزینی ستونهای چوبی ایوان با ستونهای مرمرین و بازسازی کاشیکاریهای تخریبشده بود. در سال ۱۳۵۰ نیز با مشارکت استادانی چون استاد تقی نقاش و برادران طلایی، مرمت اساسی عمارت انجام شد.
عمارت بادگیر کاخ گلستان کجاست؟
عمارت بادگیر کاخ گلستان در شهر تهران، منطقه ۱۲، خیابان ۱۵ خرداد، میدان ارگ واقع شده است. این عمارت در ضلع جنوبی کاخ گلستان قرار دارد. بهترین و سریعترین راه دسترسی به کاخ گلستان از طریق مترو است. باید در ایستگاه پانزده خرداد از خط یک مترو پیاده شوید و پس از خروج از ایستگاه، به سمت شرق در خیابان پانزده خرداد حرکت کنید تا به خیابان داور برسید.
لوکیشن زیر در گوگل مپ شما را در مسیریابی همراهی میکند.
معماری عمارت بادگیر کاخ گلستان
عمارت بادگیر کاخ گلستان یکی از زیباترین بناهای تاریخی تهران است که به دستور ناصرالدینشاه قاجار بازسازی شد. این عمارت با چهار بادگیر بلند و مزین به کاشیهای معرق آبی، زرد و سیاه، علاوه بر عملکرد تهویه طبیعی، جلوهای باشکوه به بنا بخشیده است. تالار شاهنشین که بخش اصلی این عمارت محسوب میشود، با آینهکاریهای ظریف، نقاشیها، زرنگاریها، گچبریها و ستونهای مارپیچ گچی تزئین شده و ۹ ارسی با شیشههای رنگی دارد که نور را به شکلی خیالانگیز منعکس میکنند. کف تالار نیز با معرق هفترنگ و طرح بتهجقه زینت یافته است.
اتاقهای گوشواره، که در دو طرف شاهنشین قرار دارند، در زمان برگزاری مهمانیهای بزرگ برای افزایش فضای پذیرایی یا استقرار نوازندگان مورد استفاده قرار میگرفتند. علاوه بر این، در طبقه دوم، بالاخانههایی وجود داشت که کاربریهایی مانند انبار داشتند. معماران این بنا هوشمندانه با افزودن اتاقهای گوشواره، علاوه بر زیبایی، مانع از تداخل کانالهای بادگیر با سایر قسمتهای عمارت شدند.
در زیر این بنا، حوضخانهای وسیع قرار دارد که در تابستان، هوای خنکی را برای ساکنان فراهم میکرد. این بخش امروزه به موزه عکسخانه تبدیل شده و مجموعهای از عکسها و تجهیزات عکاسی دوران قاجار، از جمله عکسهای گرفتهشده توسط ناصرالدینشاه را در خود جای داده است. در گذشته، جریان آب در این حوض برقرار بود، اما برای جلوگیری از آسیب به بنا، مسیر آن بسته شد.
عمارت بادگیر کاخ گلستان در طول زمان چندین بار مرمت شده است. در دورهای، نقاشیهای دیوارهای آن زیر لایهای از گچ پنهان شد و بخشهایی مانند ستونهای چوبی ایوان با ستونهای مرمری جایگزین شدند. همچنین کاشیکاریهای جدیدی روی نمای جنوبی بنا اجرا شد. اهمیت این عمارت به حدی بود که تاجگذاری مظفرالدینشاه در سال ۱۳۱۳ هجری قمری به دلیل خنکای دلپذیر آن، در اینجا برگزار شد.
جاذبه های اطراف عمارت بادگیر
اطراف عمارت بادگیر کاخ گلستان، جاذبههای تاریخی و فرهنگی متعددی وجود دارد که بازدید از آنها میتواند تجربهای جذاب را برای گردشگران رقم بزند.
- شمس العماره تهران
- سرای روشن
- برج آزادی
- بازار بزرگ تهران
- پل طبیعت
نکات بازدید از عمارت بادگیر کاخ گلستان
- گردشگران عزیز میتوانند در فصل بهار و تابستان از ۹:۳۰ تا ۱۸:۳۰ است و در فصل پاییز و زمستان از ۹:۰۰ تا ۱۷:۰۰ از این عمارت زیبا دیدن کنند.
- هزینه ورودی به عمارت بادگیر کاخ گلستان برای ایرانیها 4 هزار تومان و برای اتباع خارجی 50 هزار تومان است.
- افراد مختلف از جمله کارکنان سازمان میراث فرهنگی، پژوهشگران، کودکان زیر ۷ سال، اعضای ایکوم و برخی گروههای خاص از تخفیفها یا بلیتهای رایگان برخوردار هستند.
- خوب است بدانید عکاسی در عمارت بادگیر کاخ گلستان بدون استفاده از فلاش و سه پايه مجاز است.
- خواهشمندیم از نوشتن یادگاری بر روی دیوارها و آسیب به این بنای تاریخی جدا خودداری کنید.
- توجه داشته باشید خیابانهای اطراف کاخ گلستان شامل باب همایون، صور اسرافیل، داور و سبزه میدان سنگفرش شدهاند و وسایل نقلیه نمیتوانند در این محدوده تردد کنند.
سخن پایانی
عمارت بادگیر کاخ گلستان با معماری منحصر به فرد خود، همچنان داستانی از روزگاران گذشته را روایت میکند. بادگیرهای منحصر به فرد آن که به منظور تأمین هوای خنک در فصول گرم طراحی شدهاند، همراه با تزیینات داخلی مانند نقاشیها، گچبریها و کاشیکاریهای زیبای آن، این عمارت را به یکی از مکانهای تاریخی و فرهنگی برجسته تهران تبدیل کرده است. از اینکه تا پایان نگاه گرمتان را به گردشی تاپ سپردید، بینهایت سپاسگزاریم.
سوالات متداول
این جاذبه در شهر تهران، منطقه ۱۲، خیابان ۱۵ خرداد، میدان ارگ قرار دارد.
این عمارت زیبا متعلق به دوران قاجار است.
بازدید از این عمارت در فصل بهار و تابستان از ۹:۳۰ تا ۱۸:۳۰ است و در فصل پاییز و زمستان از ۹:۰۰ تا ۱۷:۰۰ امکانپذیر است. عمارت بادگیر کاخ گلستان کجاست؟
قدمت این عمارت به چه دورانی بازمیگردد؟
در چه ساعاتی از روز میتوان از این عمارت دیدن کرد؟