کارخانه آرگو تهران

کارخانه آرگو تهران یکی از نخستین کارخانجات صنعتی در ایران است که در سال ۱۳۰۹ خورشیدی تأسیس شد و به‌عنوان اولین تولیدکننده نوشیدنی‌های الکلی در کشور شناخته می‌شود. این مجموعه با داشتن معماری خاص و تاریخی غنی، امروزه به یکی از جاذبه های گردشگری تهران تبدیل شده و با بازسازی‌های مدرن، میراث صنعتی خود را با دنیای هنر معاصر پیوند زده است.

در ادامه مقاله ما را همراهی کنید تا سری به دل این کارخانه شگفت‌انگیز بزنیم.

تاریخچه کارخانه آرگو تهران

کارخانه آرگو تهران در سال ۱۳۰۹ خورشیدی، در یکی از مناطق مرکزی پایتخت و در خیابان کوشک (که امروزه به نام خیابان تقوی شناخته می‌شود)، تأسیس شد. این کارخانه، با برند تجاری A.R.G.O، نخستین مجموعه تولید نوشیدنی الکلی صنعتی در ایران بود و در دوره‌ای که رضاشاه در حال نوسازی زیرساخت‌های کشور بود، شکل گرفت.

کارخانه آرگو با معماری خاص و دودکشی بلند، به سرعت به یکی از نمادهای صنعتی شدن در تهران تبدیل شد. اما با رشد جمعیت، افزایش بافت مسکونی اطراف و بوی نامطبوع حاصل از فرآیندهای تخمیری، اعتراضات گسترده‌ای از سوی ساکنان محله‌های اطراف شکل گرفت. این شکایات به حدی افزایش یافت که در نهایت، در سال ۱۳۳۲ و هم‌زمان با دوران نخست‌وزیری دکتر محمد مصدق، قانونی به تصویب رسید که کارخانه‌های مزاحم و آلاینده ملزم به خروج از بافت شهری شدند.

در پی این تصمیم، کارخانه آرگو نیز فعالیت خود را در محل اولیه متوقف و به منطقه مهرآباد جنوبی، در حاشیه شهر آن زمان، منتقل شد. با وجود انتقال، برند آرگو همچنان تا سال‌های منتهی به انقلاب ۱۳۵۷ فعال باقی ماند و محصولاتش در بازار عرضه می‌شد. اما با وقوع انقلاب اسلامی، فعالیت کارخانه متوقف گردید و محل جدید کارخانه در مهرآباد به دست مردم به آتش کشیده شد.

برند آرگو نیز برای چند دهه به فراموشی سپرده شد. ساختمان اولیه در خیابان تقوی نیز که روزی محل یک کارخانه مهم بود، به‌تدریج متروکه شد و برای حدود چهل سال در وضعیت نیمه‌مخروبه باقی ماند. در دهه ۱۳۹۰، بنیاد پژمان به مدیریت حمیدرضا پژمان، کارگردان و مجموعه‌دار هنر، تصمیم گرفت این بنای تاریخی را احیا و به یک فضای فرهنگی پویا تبدیل کند.

پس از خرید این ساختمان از طریق مزایده، فرآیند مرمت و بازسازی با مشارکت معمار ایرانی تحصیل‌کرده هاروارد، احمدرضا شریکر، آغاز شد. تمرکز اصلی این پروژه بر حفظ هویت معماری صنعتی بنا، تقویت ساختار و حذف الحاقات ناهماهنگ بود.

نتیجه این بازسازی، احیای ساختمانی بود که اکنون با عنوان “کارخانه آرگو تهران”، به عنوان موزه هنرهای معاصر و مرکز فرهنگی تحت نظر بنیاد پژمان شناخته می‌شود. این پروژه به دلیل حفظ ارزش‌های تاریخی و احیای نوآورانه، موفق به دریافت جوایز معتبر بین‌المللی از جمله جایزه معماری آقاخان و دزین شد و امروز به یکی از فضاهای مهم هنری تهران در عرصه فرهنگی بدل شده است.

کارخانه آرگو تهران کجاست؟

کارخانه آرگو تهران در میدان فردوسی، خیابان تقوی، کوچه بهداشت، پلاک 6 واقع شده است. برای رسیدن به کارخانه از مترو، باید از خط شماره ۴ (زرد) استفاده کرده و در ایستگاه میدان فردوسی پیاده شوید. سپس با حرکت به سمت جنوب خیابان فردوسی، وارد خیابان تقوی شده و کارخانه آرگو را در نبش کوچه بهداشت خواهید یافت.

همچنین اگر قصد دارید با اتوبوس به کارخانه آرگو بروید، باید از خط شماره ۱ (میدان آزادی به تهران پارس) استفاده کنید و در ایستگاه میدان فردوسی پیاده شوید. پس از آن، با حرکت به سمت جنوب در خیابان فردوسی و وارد شدن به خیابان تقوی، کارخانه در نبش کوچه بهداشت واقع شده است.

اگر قصد دارید از خودروی شخصی استفاده کنید باید از خیابان حافظ به سمت جنوب حرکت کنند و پس از رسیدن به تقاطع خیابان انقلاب، مسیر را از طریق خیابان غزالی به سمت شرق ادامه دهند. سپس پس از عبور از تقاطع خیابان فردوسی، وارد خیابان تقوی شوند.

لوکیشن در بلد

ویژگی های کارخانه آرگو تهران

کارخانه آرگو تهران که روزگاری یکی از مراکز صنعتی تولید نوشیدنی در پایتخت بود، امروز به عنوان نمونه‌ای شاخص از بازآفرینی معماری صنعتی شناخته می‌شود. طراحی مجدد این مجموعه با هدایت معمار ایرانی‌الاصل «احمدرضا شریکر» و همراهی تیمی متخصص، با رویکردی مبتنی بر حفظ ساختار اصیل و استفاده از مصالح بومی و بازیافتی انجام گرفت.

در فرآیند بازسازی، تلاش شد تا هویت تاریخی کارخانه حفظ شود و در عین حال امکانات مدرن برای استفاده فرهنگی و هنری در آن گنجانده شود. بنای بازسازی‌شده با تلفیق فضای قدیمی و عناصر جدید، جلوه‌ای معمارانه پدید آورده که هم حس نوستالژیک را زنده می‌کند و هم کارکردی امروزی دارد.

در معماری این مجموعه، حدود ۸۵ درصد از فضای اصلی به همان شکل اولیه حفظ و مقاوم‌سازی شده و باقی آن به سه بخش خاص برای رویدادهای هنری اختصاص یافته است. یکی از فضاهای شاخص، راه‌پله‌ای منحنی است که لابی را به طبقات بالاتر و گالری‌ها متصل می‌کند.

سالن چندمنظوره‌ای برای نمایش فیلم‌ها، و همچنین رصدخانه‌ای در بخش پنت‌هاوس با منظره‌ای بی‌نظیر از تهران از دیگر بخش‌های برجسته این مجموعه‌اند. در طراحی الحاقات، از مصالحی مانند آجر و چوب، عمدتاً به‌صورت بازیافتی استفاده شده که همخوانی آن با بافت تاریخی ساختمان را حفظ کرده است. حتی از ضایعات فلزی و ساختمانی برای ساخت نورگیرها، مبلمان محوطه و تزئینات استفاده شده که بر ارزش زیست‌محیطی پروژه افزوده است.

یکی از نوآوری‌های جالب در این پروژه، تبدیل زیرزمین قدیمی کارخانه به گالری‌ای دائمی با ساختار L شکل است که فضایی منحصربه‌فرد برای نمایش آثار هنری معاصر فراهم کرده است. در بخش جنوبی بنا نیز یک برج کپسولی جدید با متراژ محدود ایجاد شده تا به‌عنوان کارگاه یا محل نمایش آثار خاص مورد استفاده هنرمندان قرار گیرد.

خوب است بدانید بخش‌هایی از ساختمان به عمد بازسازی نشده‌اند تا روح زمان در آن حفظ شود؛ راه‌پله‌هایی که رد پای تاریخ را با خود دارند و سکویی که زمانی محل بارگیری بوده، حالا مکانی برای تماشای هنر شده است. کافه مجموعه با نام «آرگولانژ»، توسط سام کافه اداره می‌شود و با منویی از نوشیدنی‌های گرم، دسرها و غذاهای سبک، پذیرای بازدیدکنندگان است.

از سوی دیگر، برند آرگو که روزگاری به تولید نوشیدنی‌های الکلی می‌پرداخت، حالا در قالب آبجوهای بدون الکل و با طعم غنی، به بازار ایران بازگشته و در فروشگاه‌های معتبر در دسترس قرار دارد.

مقصد بعدی کجاست؟

کارخانه آرگو تهران با موقعیت جغرافیایی خاص خود در مرکز تهران، در نزدیکی چندین جاذبه مهم تاریخی، فرهنگی و گردشگری قرار دارد که می‌توانند تجربه بازدید از این مکان را تکمیل کنند. در اینجا به برخی از جاذبه‌های اطراف کارخانه آرگو اشاره می‌کنیم:

• آتشکده آدریان تهران
• خانه هوشنگ ابتهاج
• خانه صادق هدایت
• بازار بزرگ تهران
• کوش احمد شاهی

نکات بازدید از کارخانه آرگو تهران

• کارخانه آرگو تهران از یکشنبه تا جمعه، از ساعت 15:00 عصر الی 19:00 شب قابل بازدید است. توجه داشته باشید که در روزهای شنبه کارخانه تعطیل است.
• هزینه بازدید از کارخانه آرگو تهران بسته به نوع گالری و نمایشگاه‌ها متفاوت است. در صورتی که شما دانشجو باشید، با ارائه کارت دانشجویی خود می‌توانید از تخفیف ویژه‌ای برای بلیط ورودی بهره‌مند شوید که مبلغ قابل توجهی از هزینه را کاهش می‌دهد. برای سایر بازدیدکنندگان، هزینه ورودی به کارخانه آرگو و بازدید از بخش‌های مختلف معمولاً حدود ۲۵۰ هزار تومان است، البته این مبلغ ممکن است متغیر باشد و بسته به شرایط تغییر کند.
• توجه داشته باشید که این کارخانه پارکینگ اختصاصی ندارد و باید خودرو خود را در خیابان تقوی یا کوچه‌های اطراف پارک کنید.
• بازدید از کارخانه آرگو در تمام فصول سال جذاب است، اما به‌ویژه بهار و پاییز به‌دلیل هوای مطبوع و مناسب برای گردشگری، بهترین زمان برای بازدید از این مکان به شمار می‌روند.
• بازدید از تمامی بخش‌های این کارخانه زیبا حدود 2 الی 3 ساعت زمان می‌‌برد.

سخن پایانی

امروزه کارخانه آرگو تهران بیش از هر زمان دیگری به‌عنوان یک مرجع فرهنگی و هنری مورد توجه قرار دارد. با توجه به بازسازی‌های دقیق و بهره‌برداری از فضای قدیمی، این مجموعه همچنان به‌عنوان یکی از برجسته‌ترین آثار فرهنگی و معماری در تهران باقی خواهد ماند. امیدواریم از خواندن این مقاله از گردشی تاپ لذت برده باشید.

سوالات متداول